KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 28 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Wagi

Światowy Dzień Morza – ogłoszony z inicjatywy Międzynarodowej Organizacji Morskiej

Urodzony 28 września stoi on zawsze na czele i pragnie zajmować pierwsze miejsce. Jest on bowiem naturą gorąca, impulsywną. Nastawiony jest wojowniczo – lubi wojnę i walkę w ogóle; nieraz kolekcjonuje oręż wszelkiego rodzaju.

Jego inteligencja jest niezwykła a dążenia bardzo wysokie – lecz jego ognista, impulsywna natura sprawia, że zamiast argumentów – używa nieraz siły. Wykazuje trafny sąd i wyróżnia się swymi zdolnościami porównawczymi. Posiada również i wybitne zdolności artystyczne, zwłaszcza w kierunku architektury, sztuki stosowanej lub muzyki. Kocha żonę. Przejęty jest swym zawodem – działa pośpiesznie i gorliwie.

Cytaty na dziś:

•    Sny żebraka panem uczynią. Przysłowie
•    Wtedy będzie wszystkim źle, gdy wszyscy będą zajmowali się wszystkim. Ezop.
•    Wierności i przebaczania ucz się od psa. Bogumił Buczyński

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1829 Urodził się Jan Kanty Działyński, hrabia, działacz społeczny i polityczny, powstaniec.

Był wydawcą bibliotek nauk ścisłych, redaktorem, ostatnim z rodu Działyńskich właścicielem dóbr kórnickich. Współpracował z Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk jako redaktor publikacji. Od 1861 zasiadał w sejmie pruskim, został sekretarzem Koła Polskiego.

W 1861 objął po śmierci ojca Kórnik wraz z zamkiem, biblioteką i arboretum, a także pałac w Poznaniu, na Starym Rynku. Przejął od ojca pomysł utworzenia w Kórniku szkoły rolniczej.

Tuż przed wybuchem powstania styczniowego odbył podróż po Bliskim Wschodzie; w lutym 1863, powrócił do Poznania i powołał tzw. Komitet Działyńskiego, w ramach którego organizował pomoc zaboru pruskiego dla powstania. Po rewizji w pałacu poznańskim, zagrożony aresztowaniem, przyłączył się do bezpośredniej walki zbrojnej. Walczył w oddziale Edmunda Taczanowskiego, a w czasie pod Ignacewem użył swojego 16-strzałowego karabinu maszynowego skutecznie wspierając powstańców. Po klęsce 8 maja 1863 schronił się we Francji.

W 1872 był jednym z założycieli Banku Włościańskiego w Poznaniu. Fundował stypendia dla polskich studentów, kierował emigracyjnym Stowarzyszeniem Pomocy Naukowej. Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu. Zmarł bezpotomnie, majątek przekazał siostrzeńcowi, Władysławowi Zamoyskiemu. Spoczywa w rodowej krypcie kórnickiego kościoła.

1884 Urodził się Edward Taylor, ekonomista, profesor Uniwersytetu Poznańskiego.

Był twórcą tzw. Poznańskiej szkoły ekonomicznej, organizatorem studiów ekonomicznych i prawa skarbowego na Uniwersytecie Poznańskim, przeciwnikiem etatyzmu i zwolennikiem indywidualizmu gospodarczego, przedstawicielem neoklasycznej szkoły w ekonomii, działaczem narodowy, publicystą walczący o wolność gospodarczą i rozwój klasy średniej, radnym w radzie miejskiej Poznania (1930–1932), tłumaczem klasyki ekonomii (w tym J. S. Milla).

Pomnik Edwarda Taylora przy gmachu Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Foto: wikipedia.pl

1899 (czwartek)  Alma Curtin, żona Jeremiasza Curtina, amerykańskiego tłumacza dzieł Henryka Sienkiewicza zanotowała w swoim dzienniku.

„Jeremiasz wybrał się do Sienkiewicza. Okazało się, że jeszcze go nie ma. Jest w Poznaniu,…

1925 Historia poznańskich Żydów: „Ja, Baruch Bergman, urodziłem się 20 września 1925 roku w Poznaniu, w domu przy ulicy Żydowskiej 32, w mieszkaniu numer 5, którego okna wychodzą na ulicę Dominikańską.

Dzień mojego urodzenia wypadł w Rosz ha-Szana, czyli w żydowski Nowy Rok. Zgodnie z tradycją musiałem być obrzezany osiem dni później. Dzień mojego obrzezania wypadł w Jom Kippur, Sądny Dzień.

To jest najważniejsze święto w żydowskim kalendarzu. Opowiadał mi ojciec, że nikt w Poznaniu nie pamiętał, aby czyjkolwiek dzień obrzezania wypadł w Jom Kippur i że tego obrządku nie wolno przekładać na inny dzień.

Nasz rabin, po konsultacji z głównym rabinem Berlina, postanowił, że obrzezanie odbędzie się w Nowej Synagodze przy ulicy Stawnej. Podobno zdarzenie to było niecodzienne i spotkał mnie wielki zaszczyt. Rabin Berlina i inni rabini z okolic przyjechali do Poznania, żeby być jego świadkami. Wszyscy przepowiadali, że będę miał szczęście w życiu.

Ulica Stawna i Synagoga przy Wronieckiej

Uczyłem się historii Polski i znam ją z najważniejszymi datami. Uwielbiam poezję i literaturę polską. Już jako dziecko czytałem Mickiewicza i Żeromskiego. Mickiewicz jest moim ulubionym poetą, szczególnie za Ballady. Chciałem należeć, a jakoś nie należałem w pełni do społeczeństwa. Bardzo chciałem być częścią większości. Śpiewałem Jeszcze Polska nie zginęła… z uczuciem. Ale w głębi serca mówiłem sobie, mój Boże, przecież mnie biją! Ja jestem Żydem. A bardzo, tak bardzo chciałem być Polakiem. Nie dali mi. Wtedy Poznań miał opinię kolebki polskiego antysemityzmu.

W 1939 roku, w październiku do naszego mieszkania przyszli Niemcy. 99% poznańskich Żydów zginęło. Ja jestem w tym jednym procencie ocalonych. Niedawno rozmawiałem z panią, która teraz ma to mieszkanie, i z jej sąsiadką. Obie były dla mnie tak miłe. Wzruszyłem się… I to tak bardzo, że następnego dnia zaniosłem im kwiaty”.

Bronisław Baruch Bergman od 1947 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych. Od wielu lat przyjeżdża do Polski i spędza kilka dni w rodzinnym Poznaniu.

1930 W Osace urodził się Franciszek Ksawery Kyutaro Hashimoto, filolog, wykładowca Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, aforysta. Nazywany poznańskim Japończykiem.

Urodzony się w  rodzinie buddyjskiej. W 1945 zetknął się z katolicyzmem i przeszedł na katolicyzm. Do Polski sprowadziło go zainteresowanie postacią św. Maksymiliana Kolbe. Do Poznania przyjechał w 1976 roku i od razu zaczął społecznie nauczać języka japońskiego. Trudno zliczyć osoby, które nauczył choćby podstaw japońskiego. Niezwykle wymagający ale i niebywale skuteczny. Mówił swoim uczniom: jeśli nie możesz poświęcić czterech, pięciu godzin na naukę dziennie, to bez sensu, żebyś w ogóle przychodził i zajmował miejsce innym.

Od 1979 związał się także z poznańskim Uniwersytetem Ekonomicznym (wówczas Akademią). Prowadził wykłady z rozwoju osobistego. Publikował w prasie i wydawał książki. Od 1992 jeździł po całej Polsce z seminariami na temat osiągania sukcesu. Publikował też aforyzmy.

Po zajęciach z języka japońskiego na naszych twarzach zawsze gościł uśmiech. Hashimoto Kyutaro miał także specyficzne poczucie humoru oraz zabawne i zapadające w pamięć sposoby nauczania. Zwykle, gdy chciał wyjaśnić znaczenie jakiegoś słowa, nie tłumaczył go od razu, ale przywoływał anegdotkę, tak zajęcia wspominały Zosia Mizerkiewicz i Ania Wlazło z I Liceum Ogólnokształcącego.

1942 Przed gilotyną w berlińskim więzieniu Plötzensee stanęła Irena Bobowska, młoda poznańska poetka, skazana na karę śmierci za wydawanie niepodległościowej gazety “Pobudka”.

Z jej inicjatywy powstała pierwsza biblioteka młodzieżowa przy Towarzystwie Czytelni Ludowych na Osiedlu Warszawskim w Poznaniu, na którym mieszkała. Miała talenty malarskie i poetyckie. Była niepełnosprawna, po przebytej w wieku dziecięcym chorobie Heinego-Mediny poruszała się tylko na wózku.

Już w październiku 1939 r. zaangażowała się w konspirację, dostała pseudonim “Wydra”. Wraz z siostrą i Urszulą Kowalską zaczęły wydawać podziemne pismo “Pobudka”, organ Wielkopolskiej Organizacji Zbrojnej, a później Wojskowej Organizacji Ziem Zachodnich.

W mieszkaniu na Jeżycach dokonywano nocami nasłuchu radiowego, a spisane informacje trafiały do “Wydry”, która opracowywała je i przygotowywała do druku. Zdarzało się jej nawet powielanie i kolportaż pisma, do czego służył jej wózek inwalidzki.

1947 Urodził się Wacław Oszajca, jezuita, teolog, dziennikarz, publicysta i poeta.

W latach 1988-1992 związany z Poznaniem, był duszpasterzem Jezuickiego Ośrodka Kultury Chrześcijańskiej.

W 1974 debiutował jako poeta wierszami w miesięczniku “Msza Święta”. Autor wielu książek i publikacji, wierszy oraz tłumaczeń. Publikował m.in. w “Akcencie”, “Charakterach”, “Gazecie Wyborczej”, “Gościu Niedzielnym”, “Tygodniku Powszechnym”, “W drodze”.

Wielokrotny laureat nagród dziennikarskich i literackich. Prowadzący i gość programów publicystycznych o tematyce religijnej w radiu i telewizji.

1970 Odbyły się pierwsze Wielkopolskie Rytmy Młodych w Jarocinie.

1972 W Poznaniu urodziła się Katarzyna Bujakiewicz, aktorka. Maturę zdała w I LO w Poznaniu. Jest absolwentką Wydziału Aktorskiego PWST we Wrocławiu (1995). Spektakle dyplomowe zagrała w Teatrze Nowym w Poznaniu oraz Teatrze Współczesnym w Szczecinie. Znana z seriali Na dobre i na złe oraz Magda M.

1977 O godz. 6.40 wystartował z lotniska w Ławicy do Warszawy Tu-134. W tym momencie Ławica zakończyła swoje międzynarodowe funkcje, jakie pełniła przez cztery doby w zastępstwie lotniska Okęcie. W tym czasie lądowało w Ławicy trzydzieści jeden samolotów (1185 pasażerów).

1987 Zmarł w Poznaniu Roman Brandstaetter – poeta, tłumacz Szekspira, dramaturg. Autor m.in. sztuk: “Powrót syna marnotrawnego”. “Król i aktor”, “Odys płaczący”, poezji “Faust zwyciężony”, powieści “Jezus z Nazaretu”.

1987 Rozpoczął się kapitalny remont torowiska w ul. Strzeleckiej.

2013 We wschodniej części historycznej polany nad Maltą, która w okresie zaborów była „zieloną harcówką” skautów poznańskich odsłonięto Pomnik Harcerzy.

Pierwowzorem dla projektanta Klemensa Mikuły był pomnik odsłonięty 16 maja 1937 roku, ku czci poległych w latach 1918–1920 skautów – Powstańców Wielkopolskich i zburzony przez Niemców w 1940 roku.

Z pierwowzoru zachowano kształt bryły i proporcje pomnika, napisy i symbole harcerskie, natomiast zmieniono zwieńczenie pomnika – zamiast znicza umieszczono symboliczne ognisko. Nowy pomnik znacznie przekracza rozmiary poprzednika. Jego ściany boczne podświetlane są reflektorkami zatopionymi w podeście.

Tablice i napisy zamiast brązu wykonane są z granitu z wyrytymi literami i symbolami graficznymi. Dwie tablice umocowane w niszach ścian zawierają nazwiska i imiona 77 poległych, trzecia natomiast zawiera napis główny: HARCERZOM WIELKOPOLSKIM POLEGŁYM W WALCE O NIEPODLEGŁOŚĆ 1918–1920. Dodano czwartą tablicę, której treść i symbolikę graficzną wyłoniono w drodze konkursu. Tablica ta poświęcona jest pamięci Harcerek i Harcerzy poległych oraz zamęczonych w obozach i katowniach w latach 1939–1945 oraz Harcerek i Harcerzy pomordowanych i zniewolonych w latach 1945–1956,.

Budowa pomnika realizowana była ze sporymi problemami, wynikającymi z praw własności do terenu i rożnymi koncepcjami w środowisku harcerskim. W pierwszym etapie zakończonym w 1992 roku zbudowano surową bryłę betonową bez wystroju.  Dopiero po 21 latach udało się zakończyć stawianie monumentu.

ZDARZYŁO SIĘ 28 WRZEŚNIA

48 p.n.e. Gnejusz Pompejusz Magnus, który opowiedział się za Senatem przeciw Cezarowi, został zamordowany. Jego głowę przesłano Cezarowi.

1066 Wilhelm, Książę Normandii wylądował w Pevensey i rozpoczął inwazję na Anglię.

1466 Wojska polskie zdobyły Chojnice, ostatni zamek krzyżacki na Pomorzu Gdańskim. Odcięta w ten sposób została droga lądowa, którą z Zachodu napływały posiłki dla Zakonu.

1542 Juan Rodriguez Cabrillo odkrył dzisiejszy stan Kalifornia – zatokę San Diego.

1573 Urodził się Michelangelo Caravaggio, właść. Michelangelo Merisi da C. – włoski malarz. Jeden z głównych przedstawicieli wczesnego baroku, twórca znanych obrazów: “Powołanie świętego Mateusza”, “Bachus”, “Śmierć Marii”. Zmarł 18 lipca 1610 roku.

1745 W londyńskim teatrze Drury Lane po raz pierwszy został wykonany brytyjski Hymn Narodowy – God Save the Queen. Pieśń zaśpiewano dla poparcia króla Jerzego II, którego panowanie było zagrożone przez jakobitę Karola Edwarda cieszącego się szkockim poparciem. Ostatnia zwrotka mająca wydźwięk antyszkocki nie jest obecnie wykonywana.

1760 Wojska rosyjsko-austriackie rozpoczęły okupację Berlina.

1785 Napoleon Bonaparte ukończył akademię wojskową w Paryżu. (42 miejsce na 51 osób).

1864 W Londynie powstała przy współudziale Karola Marksa Pierwsza Międzynarodówka.

1865 W Warszawie odbyła się prapremiera opery “Straszy dwór” Stanisława Moniuszki.

1895 Zmarł w wieku 72 lat Louis Pasteur, chemik francuski, mikrobiolog, twórca szczepionki przeciw wściekliźnie.

1904 Jak doniosła amerykańska prasa: na Piątej Alei w Nowym Jorku aresztowano kobietę za palenie papierosów na ulicy.

1924 Urodził się Marcello Mastroianni, włoski aktor filmowy. Zagrał między innymi w filmach Federico Felliniego “Słodkie życie”, “Osiem i pół”, Michelangela Antonioniego “Noc” i Vittorio de Siki “Słoneczniki”. Zmarł 19 grudnia 1996 roku.

1925 Dolar kosztował wtedy w Polsce od 6,05 zł do 6,19 zł.

1928 W Moskwie odbyła się premiera “Kwadratury Koła” Walentina Katajewa.

1930 Urodził się Mieczysław Czechowicz, aktor teatralny i filmowy. Był lektorem w dobranockach dziecięcych o Misiu Uszatku. Zmarł w 1991 r.

1934 Urodziła się Brigitte Bardot, legenda kina francuskiego. Była synonimem wyzwolonego ostentacyjnego erotyzmu spod znaku nowej fali. Zakończyła karierę w 1973 roku zajmując się działalnością na rzecz ochrony zwierząt.

1939 Zastępca dowódcy armii “Warszawa” generał Tadeusz Kutrzeba i niemiecki generał Johannes Blaskowitz podpisali w Warszawie na terenie Fabryki “Skoda”, po 20-dniowej obronie – kapitulację stolicy.

1950 Indonezja została 60 członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

1954 Wysoki urzędnik Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego płk Józef Światło, który uciekł z kraju podczas wizyty w Berlinie Zachodnim, rozpoczął w Radiu Wolna Europa cykl audycji pt. “Za kulisami bezpieki i partii”.

1957 “Honeycomb” – Jimmi Rodgers nr 1 w USA.

1963 “Martian Hop” grupy The Ran-Dells nr 1 w USA.

1967 Urodził się Włodzimierz Zawadzki, ps. “Diabeł”, zapaśnik. Medalista mistrzostw świata, trzykrotny mistrz Europy, trzykrotny olimpijczyk (1992, 1996, 2000), złoty medalista wagi piórkowej z Atlanty (1996). Zapaśnik (165 cm, 65 kg) stylu klasycznego (wagi piórkowej 62 kg),

1974 “Rock Me Gently” – Andy Kim nr 1 na liście przebojów w USA

1978 Na atak serca zmarł po 33 dniach pontyfikatu Albino Luciani, papież Jan Paweł I, 261 następca św. Piotra. Urodził się 17 października 1912 roku.

1986 Zmarła Ewa Szelburg-Zarębina, poetka, prozaik. Autorka m.in. cyklu “Rzeka kłamstwa”, a także utworów dla dzieci: “A..A..A..Kotki dwa”, “Idzie niebo ciemną nocą.”. Była inspiratorką budowy szpitala-pomnika Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Urodziła się 10 kwietnia 1899 roku.

1987 W Oslo odbyła się premiera pierwszego w historii filmu lapońskiego, w którym zagrali Lapończycy, mówiąc w swoim oryginalnym języku.

1987 W amerykańskiej telewizji miała miejsce premiera “Star Trek: The Next Generation”.

1987 Moskiewska gazeta Prawda, organ Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, w specjalnym artykule opisała Elvisa Presleya jako “tłustego, rozpasanego potwora, który jest personifikacją amerykańskiego dekadentyzmu”.

1989 Rzecznik rządu Tadeusza Mazowieckiego, Małgorzata Niezabitowska, powiedziała na pierwszej konferencji prasowej, że członkowie rządu zdawali sobie sprawę, iż sytuacja gospodarcza Polski jest zła, ale nie wiedzieli, że aż tak tragiczna.

1989 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podało do wiadomości, że zapadła decyzja o likwidacji ZOMO. Jej miejsce miały zająć oddziały prewencji Milicji Obywatelskiej.

1990 Działanie rozpoczęła pierwsza w Polsce prywatna rozgłośnia – Radio Zet, założone przez Andrzeja Woyciechowskiego.

1991 Zmarł w wieku 65 lat Miles Davis, najsłynniejszy muzyk jazzowy świata. Nagrywał m.in. z Gilem Evansem, Charliem Parkerem i Dizzym Gillespiem. Jego repertuar zawiera zarówno jazzowe standardy, muzykę fusion jak i twórczość z okolic hip hopu i rapu. Jest autorem muzyki filmowej do m.in. „Windą na szafot” Do jego najbardziej znanych albumów należą „Porgy And Bess”, „Sketches Of Spain”, „Milestones” oraz „Kind Of Blue”. Urodził się 25 maja 1926 roku.

1992 Specjalny raport o tuszy Europejczyków dowiódł, że najwięcej grubych kobiet jest w Wielkiej Brytanii.

2003 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Where Is The Love” – Black Eyed Peas; UK Top Album: “Absolution” – Muse.

Imieniny obchodzą: Wacław, Tymon, Heliodor, Marek

Wacław to zapożyczone z języka czeskiego dwuczłonowe imię, któremu odpowiadała polska forma Więcesław, Więsław, teraz występujące w błędnych rekonstrukcjach jak Wieńczysław, Wiesław. W dawnej polszczyźnie wackiem nazywano woreczek na pieniądze, a rzemieślnika, który je wykonywał wackarzem.

Tymon, imię związane z greckim timao, – co oznacza czcić, szanować.

Heliodor to imię greckiego pochodzenia. Tłumaczy się je jako “dar Słońca”. W Polsce pojawiło się dopiero w XIX wieku.

Marek pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny Marsa. Jego imieniem nazwano pierwszy wiosenny miesiąc roku. Marek to duża indywidualność. Kocha sztuki piękne, potrafi odnosić sukcesy literackie. Jest skryty, lojalny, spokojny i pracowity. Potrafi wyjść cało z każdej opresji, bowiem jest pewny siebie. Ceni wolność myśli i swobodę działania.