KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 5 PAŹDZIERNIKA

Słońce w znaku Wagi

5 Października Kościół Katolicki wspomina św. Maurusa i św. Placyda.

Patronką dnia jest również św. Faustyna Kowalska, zakonnica ze Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia. Urodziła się w 1905 r. w Głogowcu k. Łodzi. Zmarła w Krakowie 5 października 1938 r. Na polecenie spowiednika swoje mistyczne spotkania z Jezusem spisała w Dzienniczku. Tamże zawarła przesłanie o Miłosierdziu Bożym otrzymane od swojego Mistrza, a skierowane do całej ludzkości.

Na podstawie jej objawień i na jej zlecenie został namalowany obraz miłosiernego Zbawiciela z podpisem: Jezu, ufam Tobie. Beatyfikował ją w 1993 r. i kanonizował w 2000 r. Ojciec Święty Jan Paweł II.

Cytaty na dziś:

• Bardziej od pieniędzy, potrzebujesz miłości. Czułość to siła nabywcza szczęścia. Phil Bosmans
• Za dużo martwi się ten, co martwi się za wcześnie. Seneka.
• Podstawowe Prawa Murphy’eg: Zasada Tsara: Przy dziesięciu priorytetowych sprawach któraś na pewno będzie wykonana jako pierwsza.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1331 Początek oblężenia Poznania przez Jana Luksemburskiego.

1584 Dzierżawca Mennicy Poznańskiej Dytrych Busch złożył przysięgę służbową Jego Królewskiej  Mości ustanowionym Mincmistrzem w mennicy królewskiej w Poznaniu” i zobowiązuje się do wiernego, pilnego dobrego kierowania powierzoną mu instytucją, oraz wybijania monet dokładnie według ordynacji z 1580 r., przyczem będzie miał na względzie jedynie tylko pożytek i dobro swego najłaskawszego króla i pana. W ten sposób po raz pierwszy od czasów piastowskich, to jest od prawie 300 lat została w Poznaniu otwartą na nowo mennica królewska.

1766 W obecności urodzonego burgrabiego i szlachetnej rady, w ratuszu otwarto i odczytano list Jaśnie Wielmożnego [Jerzego Augusta Wadalina] Mniszcha, marszałka dworu Królestwa oraz starosty generalnego Wielkopolski, w którym czynił wiadomym..

..iż prezydentami miasta mianowani zostali szlachetni [Sebastian] Bruchwicki i [Dominik] Karczewski, których przyjęły ponadto trzy stany miasta.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1767 Dnia 5, czyli w pierwszą niedzielę października, po nabożeństwie odprawionym w kościele parafialnym, przy dźwięku trąb i bębnów u wejścia do ratusza, odczytawszy list Jaśnie Wielmożnego [Jana Augusta Wandalina Mniszcha] starosty generalnego Wielkopolski, ogłoszono i publicznie przedstawiono prezydentów miasta, szlachetnych rajców, [Józefa] Lampartskiego i [Józefa] Dretnera, odpowiedzialnych za żywność.

Tego samego dnia zwykle odbywała się na rynku miejskim procesja Bractwa Św. Różańca, lecz z powodu wielkiego zimna i deszczu, trwającego od kilku dni, trzeba było odstąpić od przyjętego zwyczaju.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1780 Powstała pierwsza poznańska loża masońska. Była to „La Constance Couronnée” („Stałość uwieńczona”), zrzeszająca zarówno Polaków, jak i Niemców, kierowana przez hr. Ignacego Działyńskiego.

Z niej na przełomie lat 1783/1784 wyłoniły się dwie loże: polska „Orzeł Biały” (pracująca w zachowanej do dziś kamienicy przy Starym Rynku 86) i niemiecka „Schule der Weisheit” („Szkoła Mądrości”, ul. Wodna 184). Jednak drugie z tych zgromadzeń, choć od marca 1784 roku prowadziło swe prace w języku niemieckim, miało w składzie przedstawicieli obydwu narodowości.

Pierwsze informacje na temat istnienia w Poznaniu loży masońskiej, pochodzą z 1739 roku, gdy tłum podczas rozruchów ulicznych zrabował księgi, akta i akcesoria obrzędowe jakiegoś (bliżej nie nazwanego) zrzeszenia wolnomularskiego, które miało swoją siedzibę przy ulicy Wronieckiej; niewątpliwie był to rezultat odczytania z ambon dopiero co wydanej, papieskiej bulli przeciw masonom. Do podobnych rozruchów doszło w Poznaniu pod koniec 1780 roku, gdy nawet nachodzono i demolowano mieszkania osób należących do loży lub o to podejrzewanych. [Źródło: http://wolnomularstwo.pl/]

Dawna siedziba Loży Masońskiej, dziś Muzeum Etnograficzne

W epoce napoleońskiej wręcz nie wypadało pozostawać poza lożą, jeżeli chciało się być utożsamianym ze stronnictwem reform i duchem nowych czasów. Masonem wysokiego stopnia był sam gen. Jan Henryk Dąbrowski, sympatyzował z wolnomularstwem i spełniał sekretne misje także Józef Wybicki. W składzie kolejnych zakładanych lóż (m.in. 1 stycznia 1808 roku założono loże Polacy Zjednoczeni i Bracia Francuzi, w 1810 powołano loże filialną żeńską na wzór francuski pod nazwą „Ogród Eden”. [Źródło: M. Rezler, J. Bogdanowski, Poznań miasto niepoznane, Wydawnictwo Rebis 2006, s. 136]

1789 W Strzeszynku urodził się Leon Przyłuski, arcybiskup poznańsko – gnieźnieński, prymas Polski. W styczniu 1846 władze zmusiły go do wydania orędzia potępiającego powstanie wielkopolskie 1846 roku, jednak w marcu 1848 stał on na czele deputacji do króla w sprawie utrzymania autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W swojej korespondencji z władzami w Berlinie konsekwentnie obarczał odpowiedzialnością za wybuch powstania w 1848 działania władz niemieckich.

1877 We Lwowie urodził się Adolf Emil Piller, polski architekt.

W Poznaniu zaprojektował m.in. koszary na Ławicy, gmach gimnazjum Mickiewicza na Głogowskiej, Liceum. Dr Sajdaka – budynek szkolny przy ulicy Różanej, a także Kolejową Stację Graniczną w Zbąszyniu.

W 1924 przeprowadził się do Poznania, gdzie objął stanowisko profesora w Państwowej Szkole Budowlanej. Równocześnie projektował i nadzorował budowę nowych gmachów. Wynalazł metodę utwardzania ruchomego piasku przy pomocy szkła wodnego z dodatkami, którą zastosował ratując Dom Nauczyciela w Jastarni przed osunięciem.

Ponadto wynalazł sposób zagospodarowania gruzobetonu podczas wznoszenia nowych obiektów. Po wysiedleniu z Poznania spędził lata okupacji w Makowie Podhalańskim, w 1945 powrócił do Poznania i nauczał w Państwowym Liceum Budowlanym do przejścia na emeryturę w 1947. Zmarł. 23 marca 1951 r.

1878 Urodził się Szczęsny Dettloff, historyk sztuki działający na Uniwersytecie Poznańskim.

1887 Odbył się pogrzeb znanego poznańskiego cukiernika, restauratora i przedsiębiorcy Antoniego Pfitznera.

Po południu całą południową część Starego Rynku zapełnił gęsto zbity tłum, wśród którego uwagę zwracał “znaczny zastęp innowierców: Niemców i Żydów”. W owej ciżbie – jak zapamiętał Marceli Motty – “wyrwało się niejednemu szczere westchnienie: »Szkoda, wielka szkoda naszego Pfitznera«”.

W domu żałoby nad trumną z ciałem zmarłego wygłosił przemówienie jego długoletni przyjaciel poseł Władysław Wierzbiński, po czym kondukt prowadzony przez 17 księży wyruszył do kościoła farnego, gdzie trumnę ustawiono na pięknie przyozdobionym katafalku i odśpiewano wigilie.

W opublikowanych w poznańskich czasopismach wspomnieniach pośmiertnych i w wygłoszonych mowach pogrzebowych wyrażano powszechny żal z powodu tak dużej straty poniesionej przez polskie społeczeństwo i stawiano Antoniego Pfitznera za wzór polskiemu mieszczaństwu. Stwierdzano, że posiadał on liczne cnoty i zalety, “które zjednały mu ogólną miłość i szacunek”.

Na podstawie: Witold Molik, Cukiernia i hurtownia win Antoniego Pfitznera w 2 poło XIX w., KMP 2/2000

1902 W Poznaniu urodził się Jan Ertmański, bokser, pierwszy Mistrz Polski w 1924 r.

Był bokserem, później nauczycielem. Jako jeden z pierwszych w Polsce zaczął uprawiać zawodowo boks. Został pierwszym Mistrzem Polski w wadze półśredniej w 1924 roku (w tym roku odbyły się pierwsze Mistrzostwa Polski w tej kategorii). Ponownie został Mistrzem kraju w 1926 roku tyle, że w wadze średniej.

Brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim, po którym to został osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, a później w Buchenwaldzie. Po wojnie zamieszkał w Londynie, gdzie zmarł 10 maja 1968 roku.

Dziś już nie zdajemy sobie sprawy z jego wyjątkowości, różnicy jakie dzieliły Ertmańskiego od przeciętnego poziomu boksu polskiego w latach 1923- 1926.

Na ówczesne czasy był fenomenem, którego start zapełniał widownię, a każdy występ jednał pięściarstwu nowych zwolenników. Impreza bez Jana Ertmańskiego była wówczas nie do pomyślenia, ponieważ nikt by na nią nie zwrócił uwagi. Bez Ertmańskiego brakło zawodnikom puenty nokautu, brakowało nieodwołalnych rozstrzygnięć, decydujących rozgrywek (…)  Przegląd Sportowy nr 110/1936 r.

1945 Otwarcie w Poznaniu kina Bałtyk przy ul. Marszałka Focha (Głogowskiej 4)

Kino Bałtyk – początkowo znane jako Kino Stylowe zostało otwarte 8 lipca 1929 r., było reprezentacyjnym kinem Poznania z widownią na 1000 miejsc. W roku 1933 przyjęło nazwę Kino Oświatowe.

Kino było zamknięte w latach 1939-1945, aby znów rozpocząć swoją działalność już pod nazwą Kino Bałtyk po II wojnie światowej – 5 października 1945. Kino to przez dziesięciolecia wryło się w świadomość mieszkańców miasta. Zostało zamknięte w lipcu 2002 r. Budynek, w którym znajdowało się kino został zburzony, na jego miejscu powstało Centrum Obsługi Biznesu “Bałtyk” z hotelem Sheraton, w którym planowane jest otwarcie małej sali projekcyjnej pod historyczną nazwą.

Poznań 1945 , widoczny budynek to nieistniejący obecnie budynek w którym mieściło się kino “Bałtyk” – aktualnie w tym miejscu wybudowano Hotel Sheraton . W głębi okolice Targów Poznańskich, fot: Z. Zielonacki – fotopolska.eu

1952 Uruchomienie sztucznego jeziora Maltańskiego w Poznaniu.

W roku 1917 ogłoszono konkurs na wybudowanie w tym miejscu ośrodka sportowego dla młodzieży. Już wtedy na Maltę tłumnie przychodzili młodzi poznaniacy, aby się “sportować”, jak mówiono, pod kierunkiem instruktorów z organizacji “Sokół”. Koncepcję budowy w tym miejscu parku wraz z Kopcem Wolności opracował Adam Ballenstaedt.

Prace nad zbiornikiem rozpoczęto podczas II wojny światowej, gdy Niemcy rozpoczęli przy użyciu niewolniczej siły roboczej powiększać istniejące stawy rybne.

Po drugiej wojnie światowej kontynuowano prace budowlane z wykorzystaniem również pracy młodzieży z tak zwanych hufców Służby Polsce. Powstałe w ten sposób Jezioro Maltańskie oddano uroczyście do użytku w 1952 roku.

1973 Filharmonia Poznańska zainaugurowała nowy sezon artystyczny występem pianisty amerykańskiego Malcolma Frager z Koncertem fortepianowym B-dur Jana Brahmsa. To inauguracja Filharmonii pod nowym kierownictwem, Dotychczasowy dyrektor Alojzy Łuczak objął stanowisko naczelnego dyrektora Poznańskich Zakładów Graficznych im. Marcina Kasprzaka, zaś dyrektorem Filharmonii Poznańskiej mianowany został Renard Czajkowski, przy którym pozostała także dotychczasowa funkcja kierownika artystycznego. Utworzono także stanowisko zastępcy dyrektora, które objął długoletni pracownik tej instytucji, muzykolog Tadeusz Szantruczek

1981 Do Poznania przyjechały pierwsze autobusy marki Ikarus.

“Po kilku miesiącach doczekaliśmy się – informował “Głos Wielkopolski” – Ikarusy przyjechały do Poznania. – W południe na Dworzec Główny wjechał pociąg towarowy z długo oczekiwanymi autobusami.

Na początek przetransportowano z fabryki 13 przegubowych autobusów, które od granicy polskiej “eskortowane” były przez grupę pracowników Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, by nie zniknęły z wozów co atrakcyjniejsze części i akcesoria”.

Wtedy inaczej niż obecnie – przewoźnicy nie kupowali autobusów, lecz otrzymywali je od państwa. Poznań był czwartym polskim miastem, któremu przyznano Ikarusy. Wcześniej jeździli nimi mieszkańcy Warszawy, włókienniczej Łodzi oraz Katowic, o które przez lokalny patriotyzm zadbał Edward Gierek. I właśnie z Katowic, w 1981 roku, przyjechał do Poznania pierwszy przegubowy Ikarus.

“Jeszcze nie wozi pasażerów, a już zbiera pochwały – pisał w 1981 roku “Głos Wielkopolski”. – Opinia o nich jest na razie jednoznaczna: tylko chwalić! Przede wszystkim nie nadbiegają na zakrętach, jeżdżą cicho i są pojemne. Ponoć i 200 osób się do środka zmieści.

Pierwsze doniesienia “Głosu” potwierdzają też kierowcy, którzy doskonale pamiętają pierwszego Ikarusa. – W porównaniu z Jelczami, którymi jeździliśmy wtedy, były solidne, łatwiej się je prowadziło, silnik miały pośrodku pojazdu, więc kierowca nie jeździł w hałasie. Miał on też wydzieloną kabinę, co było nowością. Z Ikarusami Poznań pożegnał się w styczniu 2010 r.

1996 Zmarła Antonina Kawecka, śpiewaczka (mezzosopran, sopran) i pedagog. Od 1947 roku związana z Operą w Poznaniu.

Tu po mezzosopranowych rolach Carmen, Amneris i Oldze w „Eugeniuszu Onieginie” – zaśpiewała pierwsze partie sopranowe: Tatianę w „Eugeniuszu Onieginie” i Santuzzę w „Rycerskości wieśniaczej”. Dokonała wielu archiwalnych nagrań dla Polskiego Radia. Nagrała kilka płyt.

Występowała na wielu scenach operowych i estradach świata, między innymi: w Chinach, byłym ZSRR, Rumunii, na Węgrzech, w Bułgarii, w byłej Jugosławii i Czechosłowacji ( gdzie w Narodnym Divadlo jako pierwsza cudzoziemka wcieliła się w postać Wendulki w „Pocałunku” B.Smetany).W 1971 r. rozpoczęła pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu. Wychowała kilkudziesięciu absolwentów, z których wielu pozostaje solistami światowych scen operowych i estrad. Wielokrotnie była członkiem jury krajowych i międzynarodowych konkursów wokalnych.

ZDARZYŁO SIĘ 5 PAŹDZIERNIKA

1356 Kazimierz Wielki ustanowił na zamku krakowskim Sąd Najwyższy dla polskich miast. Dotychczas mieszczanie polscy musieli kierować swoje skargi do sądu niemieckiego w Magdeburgu. Swoją decyzją król uniezależnił się od sądownictwa niemieckiego.

1598 Bitwa pod Linköping. Klęska wojsk Zygmunta III Wazy. Zygmunt wzięty do niewoli przez szwedzkich opozycjonistów.

1713 Urodził się Denis Diderot, francuski pisarz i filozof. Współautor Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. Jeden z czołowych przedstawicieli francuskiego oświecenia. Autor m.in. “Myśli filozoficznych” oraz “Kubusia Fatalisty i jego pana”, a także inicjator i teoretyk dramatu mieszczańskiego (zm. 31.07.1784).

1733 Elektor saski August Wettyn, syn Augusta II Mocnego, pierwszego polskiego króla z dynastii saskiej, został ogłoszony przez wojska rosyjskie królem Polski. Stało się tak, ponieważ zdołał zebrać pod swoją kandydaturą tylko ok. 1000 podpisów szlacheckich elektorów (jego kontrkandydat – Stanisław Leszczyński miał ich ponad 14 000).

1767 Rozpoczęły się obrady nadzwyczajnego Sejmu. Pod naciskiem ambasadora Rosji uchwalono równouprawnienie dysydentów oraz prawa kardynalne, m.in. wolną elekcję, liberum veto, prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi (zakończyły się 5.03.1768 r.).

1793 Francuski Konwent wprowadził nowy kalendarz republikański. Rok pierwszy rozpoczął się 22 września 1792, od dnia proklamowania republiki.

1795 26 – letni Generał brygady Napoleon Bonaparte zwolniony z armii po obaleniu dyktatury jakobinów Robespierre’a został powtórnie powołany do służby z zadaniem stłumienia rojalistycznego powstania w Paryżu.

1830 Pierwszy na świecie kostium kąpielowy został wystawiony na sprzedaż w londyńskim sklepie.

1842 Wypito pierwszego pilznera. Pierwsze piwo w nowej technologii fermentacji dolnej wyszło spod ręki Józefa Grolla 5 października 1842 roku. Z czasem ten gatunek piwa zaczęto nazywać pilznerem.

1879 W Krakowie otwarto Muzeum Narodowe.
http://www.youtube.com/watch?v=v88Y4Y2TKt4

1919 W Norwegii wprowadzono prohibicję.

1921 W Londynie z inicjatywy pisarki Catherine Scott utworzono Pen – Club, Międzynarodowe Stowarzyszenie Pisarzy i Poetów. Wybrano nazwę Pen, odwołując się do terminów języka angielskiego; „poeci”, „eseiści” i „noweliści”.

1925 Rozpoczęła się dwudniowa konferencja międzynarodowa w Locarno. Otworzyła Niemcom drogę do agresji na wschodzie. Na mocy zawartych tam umów zagwarantowano nienaruszalność granic niemiecko-francuskiej i niemiecko-belgijskiej, pomijając kwestie granic polsko-niemieckiej i czechosłowacko-niemieckiej regulująca przede wszystkim kwestię zachodnich granic Niemiec.

1936 Urodził się Vaclav Havel, dramaturg, prezydent Republiki Czeskiej.

1938 Eksperymentalna Stacja Telewizyjna w Warszawie, mieszcząca się przy pl. Napoleona (dziś pl. Powstańców) zaczęła nadawać program próbny. Program wznowiono w 1947 r.

1939 Pod Kockiem skapitulowała ostatnia polska jednostka, Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie”.

1941 Urodziła się Helena Majdaniec, w latach 60 jedna z najpopularniejszych piosenkarek big bitowych. Współpracowała z grupami Czerwono-Czarni i Niebiesko-Czarni. Na koncie miała przeboje „Rudy rydz”, „Happy End” oraz „Czarny Ali Baba”. Zmarła w wieku 60 lat, 18 stycznia 2002 roku.

1944 W Gdowie urodził się Andrzej Zieliński, założyciel, wokalista i klawiszowiec zespołu Skaldowie (“Uciekaj, uciekaj”, “Cała jesteś w skowronkach”, “Dopóki jesteś”).

1949 W Dunston w Szkocji urodził się Brian Johnson, wokalista grupy AC/DC. Wcześniej związany był z zespołem Geordie. W AC/DC śpiewa od roku 1980 – jest następcą Bona Scotta.

1952 Rozpoczęły się obrady XIX zjazdu KPZR (trwały do 14 października) – Józef Stalin po raz ostatni wystąpił publicznie.

1954 57 uchodźców z NRD tunelem pod murem berlińskim przedostało się do Berlina Zachodniego. Była to największa masowa ucieczka od czasu wybudowania muru berlińskiego.

1954 W Dublinie urodził się Bob Geldof, wokalista, gitarzysta i kompozytor, pomysłodawca koncertu „Live Aid”, w latach 1975-83 lider irlandzkiej grupy The Boomtown Rats.

1961 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów „Hit The Road Jack” – Ray Charles.

1969 BBC pokazała pierwszy odcinek “Latającego Cyrku Monty Python’a”, serialu komediowego, który wkrótce stał się znany na całym świecie.
http://www.youtube.com/watch?v=K-T5O6Sjrps

1975 Urodziła się Kate Winslet, aktorka. (Titanic, Jude, Hamlet, Get Back)

1976 Led Zeppelin w programie telewizyjnym „The Old Grey Whistle Test” zaprezentowali utwór „Black Dog”.

1977 Janusz Peciak i drużyna polska zdobyli mistrzostwo świata w pięcioboju nowoczesnym

1983 Podano do publicznej wiadomości informację, że Lech Wałęsa otrzymał pokojową Nagrodą Nobla.

1988 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „Love Bites” – Def Leppard.
http://www.youtube.com/watch?v=MQSkIFhuli0

1993 Wystawiono ostatnią wartę honorowa przed Mauzoleum Lenina.

1996 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Breakfast At Tifanny’s” – Deep Blue Something.

2003 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Where Is The Love” – Black Eyed Peas; UK Top Album: “Life For Rent” – Dido.

2008 Olga Tokarczuk została laureatką Literackiej Nagrody Nike. Pisarka została nagrodzona za swoją najnowszą powieść “Bieguni”.

Osoby urodzone 5 października mają duże zdolności artystyczne i krytyczny umysł.

Potrafią współdziałać z innymi ludźmi, co przynosi obopólną satysfakcję. W codziennym życiu pomocny im jest zmysł praktyczny. Nie zawsze jednak mogą się ustrzec błędów, co spowodowane jest głównie brakiem umiejętności przewidywania oraz nieostrożnością. Nigdy nie mają pewności w tym, co wykonują. Bardzo pomocny jest im dyskretny nadzór i życzliwe doradztwo

Imieniny obchodzą; Apolinary, Igor, Flawia, Placyd, Rajmund

Apolinary; z łacińskiego Apollinris czyli należący do Apolina
Apolinary to imię osób nieprzeciętnych, o wielkich ideałach. Mężczyźni o tym imieniu są odważni i bezkompromisowi. W wybranej przez siebie dziedzinie najczęściej odnoszą duże sukcesy. Są zmienni – raz bywają łagodni, innym razem wybuchowi i nieprzystępni.

Igor, imię najprawdopodobniej pochodzi z języka staroskandynawskiego, od imienia boga plemiennego Ingvo i staroislandzkiego herr – wojsko lub wari – strzec.