KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 27 GRUDNIA

Słońce w znaku Koziorożca

Urodzeni 27 grudnia, choć mogą się wydawać surowi i szorstcy, są najczęściej subtelni i uczuciowi. W działaniu są zdecydowani, a w sytuacjach konfliktowych – porywczy.

Cytaty na dziś:

• Jest we mnie Ktoś, kto patrzy poza moimi oczyma. Rabindranath Tagore
• Wielkich ludzi wielkie są grzechy. Przysłowie
• Przed Sylwestrem deszcze, będzie zima jeszcze. Przysłowie

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1814 Urodził się Jan Koźmian, ultrakatolicki ksiądz, publicysta. Był autorem terminu „praca organiczna”, głosił także zasady wyższości kościoła nad państwem.

W czasie powstania listopadowego był podoficerem artylerii. Po upadku powstania wyjechał do Francji. W Tuluzie ukończył studia prawnicze (1832-1838). Osiadłszy w Paryżu podtrzymywał kontakty z Mickiewiczem, Goszczyńskim i Zaleskimi. Był jednym ze współwydawców pisma Hotelu Lambert Trzeci Maj.

W 1845 rozpoczął wydawanie ultramontańskiego czasopisma Przegląd Poznański; w rok później ożenił się z córką gen. D. Chłapowskiego. Wiosną 1848 r. osiedlił się w wielkopolskim majątku żony. Po jej samobójstwie (1853), rozpoczął (1857) studia teologiczne w Rzymie. Święcenia kapłańskie uzyskał w 1860, po czym został proboszczem w Krzywiniu.

W 1870 już jako kanonik poznański towarzyszył arcybiskupowi Ledóchowskiemu w misji do pruskiej kwatery w Wersalu. Zamieszany w rzekome przygotowania zamachu na Otto von Bismarcka, aresztowany. Po wyjściu z więzienia, kierował ultramontańskim Kuryerem Poznańskim. Zmarł w Wenecji 20 IX 1877 wracając z Rzymu do Polski.

Jan Koźmian (1814-1877) z grupą polskich studentów, członków tzw. Biblioteczki Polskiej w Berlinie, grudzień 1845 r. foto: dagerotyp, Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie

Ksiądz Jan Koźmian był wybitnym mówcą. Wygłosił między innymi wiele mów pogrzebowych. W 1862 r. miał w Poznaniu, w pałacu Działyńskich cykl wykładów z historii Polski. Po jego śmierci wyszły jego pisma wydane w trzech tomach. Osobliwością pisarską Koźmiana jest książeczka o dziejach Polski, napisana po hiszpańsku i wydana w Hiszpanii.

Był też znanym bibliofilem. Zebrał kilka tysięcy cennych dzieł w tym wiele starodruków polskich, włoskich i hiszpańskich. Licząca ponad 20 tys. tomów biblioteka Koźmiana przeszła na własność jego brata Stanisława Egberta. W 1889 r. przejęło ją Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Rękopisy ze zbiorów Jana Koźmiana sprzedały w 1938 r. córki S. E. Koźmiana, Maria i Zofia, do zbiorów Polskiej Akademii Umiejętności (dzisiaj Biblioteka PAN i PAU w Krakowie).

O jego śmierci donosił nawet londyński The Times. Był jednym z ojców polskiego pozytywizmu i wynalazcą terminu: praca organiczna.

1918 W Poznaniu wybuchło powstanie wielkopolskie.

Po południu dochodzi w Poznaniu do strzelaniny koło Prezydium Policji mieszczącym się w budynku Teatru Miejskiego i Hotelu Bazar. Poległ Franciszek Ratajczak w walkach o Prezydium Policji. Powstanie wybucha również poza miastem. Polacy opanowują Dworzec Główny w Poznaniu, Pocztę Główną i część fortyfikacji miejskich.

1926 W poznańskiej prasie ukazał się apel władz miasta:  Jak wiadomo, miasto było w nocy z 31 grudnia 1925 r. na l stycznia 1926 r. widownią burzliwych “uciech sylwestrowych”, a jednocześnie znacznej nieporadności organów porządkowych.

Aby wykluczyć powtórzenie się podobnych rozruchów, dyrektor miejskiego Urzędu Policyjnego Adam Mizgalski już w dniu 27 grudnia zaapelował do mieszkańców: “aby bez potrzeby w noc sylwestrową nie wychodzili na ulicę” i służył kilkoma innymi radami w rodzaju: “aby strzelających na wiwat, szczególnie z okien domów, podawali bezwzględnie do ukarania”.(KMP 3/88)

1930 Odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Tadeusza Kościuszki u zbiegu ulic Bukowskiej i Głogowskiej.

Pierwszy pomnik Tadeusza Kościuszki dłuta Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej powstał w 1929 r. na czas otwarcia Powszechnej Wystawy Krajowej (PeWuKi) przed Halą Włókienniczą. Początkowo, na piaskowcowym cokole stanęła figura z gipsu pomalowana na brązowo. W dwunastą rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego, 27 grudnia 1930 r., odbyła się uroczystość odsłonięcia odlewu z brązu.

Monument został zniszczony w 1939 r. przez hitlerowców. Po wojnie, artystka wykonała ponownie rzeźbę, której jako materiał posłużyły fragmenty pociętych dzwonów ze zniszczonej działaniami wojennymi wieży zegarowej dawnego zamku cesarskiego. W 1967 roku pomnik stanął już w innym miejscu, bardziej w głąb ulicy Bukowskiej, gdzie stoi do dzisiaj.

Na postawie: “Miasto z wizją. Poznań w dwudziestoleciu międzywojennym” autorstwa Danuty Książkiewicz-Bartkowiak i Jakuba Skuteckiego, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2009

1936 Zmarł Leon Jan Wyczółkowski, malarz, grafik i rysownik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski w nurcie malarstwa realistycznego. Swoje prace tworzył w Warszawie i Krakowie. W Poznaniu zamieszkał w 1929 roku przy dzisiejszej ulicy Kasprzaka 27.

Od 1922 r. związał się z Wielkopolską i Pomorzem. Przekazał wtedy kolekcję dzieł sztuki wschodniej Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu, zawierający: dywany, makaty, kilimy, wazony, misy, szkła, zabytkowe meble oraz dzieła malarskie i graficzne. Za ten dar Poznański Wydział Krajowy przekazał artyście dworek w Gościeradzu pod Bydgoszczą. Odtąd miesiące letnie spędzał w swoim dworku otoczonym parkiem i sadem. Powstały obrazy starych drzew: dębów, świerków i sosen oraz pól, a także teki: „Wrażenia z Białowieży” (1922), „Gościeradz” (1923/1924), „Teka Jubileuszowa kościoła Panny Marii w Krakowie” (1926/1927).

W 1929 r. przeniósł się z Krakowa do Poznania. Malował m.in. widoki Poznania, Borów Tucholskich (np. obraz Cis z rezerwatu w Wierzchlesie), polskiego wybrzeża Bałtyku. Jedną z ostatnich jego prac okazała się znana w czterech wersjach Wiosna w Gościeradzu (1933).

W 1933 r. został mianowany profesorem honorowym Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a w 1934 r. powołano go na profesora grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Mieszkając w Gościeradzu, gdzie urządził pracownię, często bywał w Bydgoszczy.

Twórczość Wyczółkowskiego cechowała wszechstronność, tworzył w różnych technikach: oleju, akwareli, tuszu, temperze, pastelu, ołówku i w grafice. Najczęściej wybierał proste motywy związane z plenerem (np. pejzaże tatrzańskie). Z licznych podróży po Polsce artysta przywoził płótna z panoramicznymi ujęciami wielu miast, m.in. Krakowa, Torunia, Lublina czy Sandomierza. Fascynował go również sztuka Dalekiego Wschodu. Dzieła Leona Wyczółkowskiego znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Kielcach, Wrocławiu, Bydgoszczy oraz we wszystkich muzeach polskich posiadających zbiory malarstwa, rysunku i grafiki polskiej, jak również poza granicami kraju. [wiki]

Waza z kolekcji Wyczółkowskiego w Muzeum Narodowym

1945 Starszy ogniomistrz Straży Pożarnej Władysław Gryska wykonał pierwszy po wyzwoleniu hejnał z loggi Ratusza poznańskiego.

1964 W Śremie urodził się Marcel Szary działacz związkowy, członek OZZ „Inicjatywa Pracownicza”, robotnik w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego.

W czasach PRL-u należał do NSZZ „Solidarność”, przystąpił do niej jeszcze jako uczeń. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych był koordynatorem w działającej w podziemiu Solidarności w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. Po 1989 odszedł ze związku ze względu na jego zdaniem ugodowy charakter działalności. W czerwcu 2004 stał się jednym z organizatorów komisji Inicjatywy Pracowniczej w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego. Był przedstawicielem załogi w zarządzie Zakładów.

Marcel Szary był jednym z głównych bohaterów projektu teatralnego „Ceglorz” przygotowanego przez Teatr Ósmego Dnia i Inicjatywę Pracowniczą (premiera 25-26 czerwca 2013). Projekt był opisywany jako forma upamiętniania historii ruchu robotniczego w formie historii mówionej. Zmarł 30 marca 2010 w Poznaniu.

1988. W zabytkowej kamieniczce przy Starym Rynku nr 51 uroczyście otwarto “Dom Polonii”. Poznań otrzymał tym samym ważną placówkę, ułatwiającą kontakty z Polakami na Obczyźnie. [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania, nr 1/1989, s. 211]

2002 Zmarł Konstanty Kalinowski, historyk sztuki, profesor UAM, doradca prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego do spraw rewindykacji utraconych dzieł sztuki. Autor wielu prac z zakresu sztuki, szczególnie okresu baroku, był dyrektorem Muzeum Narodowego w Poznaniu.

W latach 1957–1961 był asystentem w Dziale Malarstwa Obcego w Muzeum Narodowym w Poznaniu. W latach 1966–1967 ukończył studia uzupełniające w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wiedeńskiego. Habilitował się w 1971, od 1973 był dyrektorem Instytutu Historii Sztuki UAM, a od 1981 profesorem nadzwyczajnym.

Był przewodniczącym Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM) w latach 1999–2002. Do 2000 był dyrektorem Muzeum Narodowego w Poznaniu, odwołany 1 września 2000 roku w dość kontrowersyjnych okolicznościach.

Pracował również jako jedyny Polak w Radzie Naukowej Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze. Znany był z deklarowania konieczności powrotu dzieł sztuki do miejsc ich powstania.

ZDARZYŁO SIĘ 27 GRUDNIA

1355 W Kaliszu książę mazowiecki Siemowit III złożył Kazimierzowi Wielkiemu hołd lenny.

1459 Urodził się Jan I Olbracht, król polski (zm. 1501).

1529 Inkorporacja Mazowsza do Korony przez króla Zygmunta I Starego.

1571 Urodził się Johannes Kepler, niemiecki astronom i matematyk. Propagator teorii Mikołaja Kopernika. Opracował tablice ruchu planet, wynalazł lunetę, nazwaną keplerowską, był autorem wielu epokowych prac z matematyki i fizyki. (zm. 15.11.1630).

1587 Zygmunt III Waza został koronowany na króla Polski.

1655 Zakończyła się, trwająca od 19 listopada, obrona Jasnej Góry i klasztoru Paulinów przed Szwedami. Stała się symbolem oporu i punktem zwrotnym w wojnie polsko-szwedzkiej.

1822 Urodził się Louis Pasteur, francuski chemik i mikrobiolog. Twórca szczepionek, wynalazca metody niszczenia drobnoustrojów przez ogrzewanie – pasteryzację. Zmarł 28 września 1895 roku.

1901 Urodziła się Marlena Dietrich, właściwie Magdalena von Losch, aktorka amerykańska pochodzenia niemieckiego. Sławna gwiazda ekranu lat 30 – tych, reprezentująca typ kobiety wampa „Błękitny anioł”, „Blond Wenus” Zmarła 6 maja 1992 roku.
http://www.youtube.com/watch?v=cFqmY4po458

1909 Urodził się Henryk Jabłoński, historyk i polityk, przewodniczący Rady państwa PRL.

1913 Urodził się Szczepan Pieniążek, biolog, organizator sadownictwa w Polsce.

1928 Państwo przejęło zarząd nad lotnictwem cywilnym w Polsce. Utworzono przedsiębiorstwo Linie Lotnicze “Lot” Spółka z o.o. Początkowo uruchomiono 5 linii krajowych i 1 zagraniczną do Wiednia.

1934 Persja przyjęła nazwę Iran.

1938 W ZSRR ustanowiono tytuł „Bohatera Pracy Socjalistycznej”.

1938 W lagrze zmarł Osip Mandelsztam, rosyjski poeta, prozaik. Jeden z głównych twórców akademizmu, autor eseju “O poezji” i licznych zbiorów wierszy.

1945 Wszedł w życie statut Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) z siedzibą w Waszyngtonie oraz statut Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF). Stało się to na mocy porozumienia podpisanego przez 44 przedstawicieli ONZ w Bretton Woods (USA) 25 czerwca 1944 roku.

1948 Urodził się Gerard Depardieu, francuski aktor. Grał w filmach: “Danton”, “Cyrano de Bergerac”. “Wujaszek z Ameryki”, “Asteriks i Obeliks”.

1949 Królowa holenderska przyznała Indonezji suwerenność.

1953 Zmarł Julian Tuwim, poeta i tłumacz. Autor zbiorów: “Czyhanie na Boga”, “Sokrates tańczący”, “Słowa we krwi”. Twórca wierszy dla dzieci: “Lokomotywy”, “O panu Tralalińskim” oraz “Słonia Tąrbalskiego”. Był współtwórcą grupy poetyckiej Skamander i kierownikiem artystycznym wielu kabaretów warszawskich m.in. “Qui Pro Quo”. Twórczość przekładowa Tuwima to przede wszystkim tłumaczenia poezji rosyjskiej: utworów Puszkina, Lermontowa, Gribojedowa. Urodził się 13 listopada 1894 roku.

1966 Urodził się Rafał Królikowski, polski aktor.

1979 W Oberstdorfie odbył się pierwszy w historii konkurs Pucharu Świata w skokach narciarskich.

1991 Wielka Loża Narodowa Polski została obudzona przy pomocy Wielkiego Wschodu Włoch.

1995 Marek Kamiński zdobył Biegun Południowy. Jest pierwszym człowiekiem, który w ciągu jednego roku pieszo dotarł do obydwu biegunów. Biegun Północny zdobył 23 maja 1995 roku.

1997 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “Too Much” – Spice Girls.

2002 Amerykański koncern Lockheed Martin oferujący samolot F-16 wygrał przetarg na dostawę samolotu wielozadaniowego dla Wojska Polskiego.
http://www.youtube.com/watch?v=hWcmJxAzNSQ

2009 Lista Przebojów Programu Trzeciego, notowanie 1404: 1. Duffy – Stepping Stone, 2. The Killers – Human, 3. Linkin Park – Leave Out All The Rest.

Imieniny obchodzą: Jan, Teodor, Fabiola, Mateusz, Radomysł, Żaneta, Maksym, Bartłomiej, Cezary, Gosław, Jan, Przybyrad, Przybysław, Radomysł, Sara, Teofan

Żaneta jest kobietą bardzo samodzielną, stanowczą i niełatwo ulega wpływom innych lub ich opiniom. Wrażliwa intelektualistka, bardzo subiektywna i zaborcza. Długo zachowuje urazy. Jest przy tym bardzo wesoła, bryluje w towarzystwie. Lubi zabawę, często grę w karty.

Imię Maksym pochodzi od łacińskiego “maximus” – “największy”. Osoby o tym imieniu bywają z reguły szczęśliwe – maja udane małżeństwo, zdolne dzieci, osiągają wiele w pracy zawodowej. Potrafią błyszczeć w towarzystwie, są lubiane i chętnie zapraszane przez przyjaciół.

Imię Teodor można tłumaczyć jako “dar Boga”. Mężczyzna o tym imieniu jest dobrym organizatorem. Potrafi prawidłowo, logicznie analizować zjawiska. Często bywa wspaniałomyślny. Może mieć sukcesy na polu kulturalnym lub społecznym.