Opętanie – Zapomniany Głos Andrzeja Żuławskiego w Cieniu Komunizmu

„Opętanie” to niezwykłe dzieło Andrzeja Żuławskiego, które budzi emocje i kontrowersje od momentu swojej premiery. Powstały w 1981 roku film, nagrodzony Złotą Palmą na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, wciąż pozostaje w cieniu komunizmu, jednak jego wpływ na polską kinematografię oraz kulturowe życie społeczeństwa jest nie do przecenienia.

Film stanowi początek nowego rozdziału w twórczości Żuławskiego, który po przerwaniu realizacji „Na srebrnym globie” zmuszony był poszukiwać nowych ścieżek artystycznych. „Opętanie”, osadzone w surrealistycznej i psychodelicznej rzeczywistości, zrywa z przyjętymi normami narracyjnymi, prezentując widzom intensywne emocje oraz mroczne wizje. Jest to historia o miłości, obsesji i zagubieniu w rzeczywistości pełnej demonów wewnętrznych, której nie sposób zignorować.

Niestety, pomimo zdobycia uznania na międzynarodowej arenie, film nie zyskał odpowiedniej dystrybucji w Polsce. Władze komunistyczne, które niechętnie odnosiły się do dzieł twórców nielojalnych względem systemu, postanowiły ograniczyć dostęp do takich produkcji, traktując je jako formę buntu przeciwko ówczesnej rzeczywistości. Z tego powodu „Opętanie” stało się niemal legendarne; dla wielu Polaków stało się to, co byłoby dziś określane jako „film kultowy”.

W latach 80-tych jedyną możliwością obejrzenia „Opętania” były Dyskusyjne Kluby Filmowe oraz sporadyczne przeglądy twórczości Żuławskiego. To niewielkie grupy zapaleńców starały się przywrócić pamięć o filmie i jego twórcy, organizując kameralne projekcje i dyskusje na temat poruszanych w nim tematów. Takie spotkania stawały się miejscem nie tylko zaspokajania artystycznych potrzeb, ale także przestrzenią do wyrażania krytyki wobec ówczesnej rzeczywistości. W ten sposób Żuławski został wzmocniony przez swoją publiczność – nie jako komunistyczny reżyser, ale jako artysta poszukujący prawdy o ludzkiej naturze.

Warto zaznaczyć, że „Opętanie” nie jest jedynym filmem polskiego reżysera, który został pominięty przez władze PRL-u. Również dzieła takich twórców jak Jerzy Skolimowski czy Andrzej Wajda musiały zmagać się z barierami stawianymi przez cenzurę. Przykłady takie jak „Fuchy” Skolimowskiego czy „Miłość w Niemczech” Wajdy również zyskały międzynarodowe uznanie, ale w Polsce były ograniczone do sporadycznych pokazów.

Dzisiaj „Opętanie” stanowi nie tylko świadectwo twórczości Żuławskiego, ale także kulturowych i politycznych zawirowań sukcesywnie kształtujących polską kinematografię. Pomimo upływu lat, dzieło to nadal wywołuje silne emocje i refleksje nad kondycją ludzkiej psychiki oraz otaczającej nas rzeczywistości. Gdy współczesne kino mierzy się z podobnymi dylematami i tematami, dziedzictwo Żuławskiego zdaje się być bardziej aktualne niż kiedykolwiek.

Dla współczesnych widzów „Opętanie” może stać się nie tylko fascynującym doświadczeniem filmowym, ale też podróżą w czasie, która pozwala zrozumieć skomplikowane relacje między sztuką a polityką oraz zmusza do refleksji nad tym, co znaczy być artystą w trudnych czasach. Choć film ten został zapomniany na długi czas, teraz staje się coraz bardziej dostępny dzięki nowym inicjatywom mającym na celu przywrócenie mu należnego miejsca w historii polskiego kina.