Polska w obliczu kolonialnej przeszłości – refleksje w dobie Ludomira Franczaka

Od lat w polskiej narracji historycznej pokutuje przekonanie, że Polska była krajem, który nie uczestniczył w wyścigu kolonialnym, a jego historia nie ma z kolonializmem nic wspólnego. Chociaż chcemy wierzyć, że nasza kultura rozwijała się w izolacji od imperialnych ambicji, istnieją liczne dowody wskazujące na to, że takie myślenie jest mocno uproszczone i pomija wiele istotnych wątków. W ostatnich latach tematyka kolonializmu oraz jego wpływu na polską historię stała się przedmiotem żywej dyskusji i szczegółowych badań, będących rezultatem pracy takich osób, jak Ludomir Franczak.

Franczak, znany artysta i badacz, postanowił zgłębić poznańskie wątki kolonialne, stając się przy tym współczesnym łowcą głów. Jego prace wychodzą naprzeciw niewygodnym pytaniom i wyzwaniom związanym z naszą współczesną tożsamością. Zgłębiając historię Poznania, napotyka na różnorodne ślady, które nie tylko łączą miasto z kolonialnym dziedzictwem, ale również stawiają w nowym świetle rolę Polski w szerokim kontekście globalnym.

Historia kolonialna Poznania

Jednym z najbardziej interesujących wątków jest działalność Ligi Morskiej i Kolonialnej, która w okresie międzywojennym prężnie funkcjonowała w Poznaniu. Organizacja ta miała na celu popularyzację idei kolonialnych wśród polskiego społeczeństwa, a jej członkowie marzyli o stworzeniu polskich kolonii za granicą. Warto zwrócić uwagę na integralną rolę, jaką pełniła Liga w kształtowaniu postaw wobec kolonializmu oraz na działania promujące te idee.

Również Ogród Zoologiczny w Poznaniu, który goszcząc tzw. pokazy etnograficzne, staje się niepokojącym symbolem kolonialnej eksploatacji kultur. Współczesne spojrzenie na tego rodzaju wydarzenia ukazuje przeszłość, w której nieświadomość i ignorancja były na porządku dziennym. Jak wiele inne instytucje kultury, poznański ogród dążył do zaspokojenia ciekawości widzów poprzez prezentację “egzotycznych” ludzi i ich zwyczajów.

Kolejnym znamiennym aspektem są czaszki przechowywane w Muzeum Historycznym w Berlinie. Ich obecność, sygnowana odręcznym podpisem Jana Czekanowskiego, niegdyś dyrektora Zakładu Antropologii Uniwersytetu Poznańskiego, wystawia na próbę współczesne spojrzenie na polską antropologię. Jak do tej pory nikt nie zadał sobie trudu przeanalizować pikantnych detali związanych z tą częścią naszej historii?

Wreszcie, nie można pominąć tropów pozostawionych przez Arkadego Fiedlera, który zbierał fotografie i trofea z zamorskich podbojów. Przywiezione znaleziska z podróży stają się nie tylko świadectwem fascynacji dalekimi krajami, ale również przejawem imperialnych ambicji, które nie były obce polskiemu społeczeństwu.

Współczesne poszukiwania

W kontekście tych wszystkich odkryć nasuwa się pytanie – co robić z tym dorobkiem? Ludomir Franczak, jako artysta i badacz, snuje opowieść o tych zapomnianych historiach. Jego prace mają na celu odkrycie i zrozumienie kolonialnych pragnień oraz ich konsekwencji. Franczak nie tylko gromadzi materiały i artefakty związane z tymi zagadnieniami – on odkrywa je na nowo dla współczesnych widzów, skłaniając do refleksji nad naszą tożsamością oraz dziedzictwem kulturowym.

Prace Franczaka będą miały swoją premierę już 24 maja 2024 roku w poznańskim Studio SCENA ROBOCZA. Wydarzenie to z pewnością przyciągnie uwagę zarówno zwolenników sztuki współczesnej, jak i tych poszukujących nowych interpretacji naszej przeszłości.

Kalendarium:

• KIEDY: 16 maja, godzina 19:00
• GDZIE: Studio SCENA ROBOCZA (ul. Wroniecka 6)
• BILETY: do nabycia przez bilety24 Bilety

Dofinansowano ze środków budżetowych Miasta Poznania #poznanwspiera.

Na zakończenie

Polska historia kolonialna stanowi enigmatyczny i złożony temat, który wymaga nowego spojrzenia. Prace Ludomira Franczaka wpisują się w szerszy kontekst badań nad kolonializmem w Polsce – kontekstu, który bezsprzecznie zasługuje na dalszą eksplorację i uwidocznienie. Ślady przeszłości zatopione w przestrzeni dotykają nas wszystkich – to czas, aby je dostrzec i poddać analizie, zanim odległe echa kolonialnych ambicji na zawsze znikną z naszej pamięci.