„Aleja Praw Kobiet” w Poznaniu: Ludowa historia kobiet – głosy skierowane ku przyszłości

Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu nie zwalnia tempa i po raz kolejny zaprasza na kolejny inspirujący wieczór z cyklu „Aleja Praw Kobiet”. W rytm odkrywania nieopowiedzianych jeszcze rozdziałów historii, publiczność będzie mogła uczestniczyć w niezwykłym spotkaniu z Moniką Glosowitz oraz Antoniną Tosiek – badaczkami, które z pasją odsłaniają przed nami prawdziwe oblicza kobiet ludowych, zwłaszcza tych z rodzin górniczych, wnikając w ich przeżycia, pamiętniki i emocje.

To już druga edycja tego cyklu, który zainaugurowano w 2022 roku jako ważny punkt edukacji społecznej i kulturalnej, upamiętniający rocznicę uzyskania przez kobiety praw wyborczych w Polsce. Jednak „Aleja Praw Kobiet” to znacznie więcej niż tylko wspomnienie historyczne – to manifestacja pełni kobiecego prawa do samostanowienia, do uczestnictwa w życiu społecznym, gospodarczym oraz kulturalnym. To również refleksja nad tym, jak dalece dostęp do dobra jakim jest mówienie własnym głosem i pisanie swojej historii pozostaje nie tylko prawem, ale ludzką potrzebą.

Ludowość niejedno ma imię

W centrum tegorocznego spotkania znalazły się dwie ważne publikacje: „Opowieści kobiet z rodzin górniczych” autorstwa Moniki Glosowitz oraz „Przepraszam za brzydkie pismo” Antoniny Tosiek. Obie książki ukazują, że historia ludu to nie jednolita opowieść, lecz ciąg wielogłosów i kontrastów. To nie jest „ludowa historia Polaków i Polek” ujęta w ramy jednej narracji, ale mnogość indywidualnych doświadczeń, które wzajemnie się zazębiają i uzupełniają. Kluczowe staje się tu przekonanie Tosiek, że „Lud powinien mieć imiona, nie jedno imię.” To odwrócenie tradycyjnego narracyjnego paradygmatu pozwala wydobyć z archiwów i wnętrz rozmaitych pamiętnikarek historie kobiet, które dotąd pozostawały za zasłoną milczenia.

To właśnie kobiety poprzez swoje pamiętniki i opowieści wybierają, co pragną nam powiedzieć, a czego nie ujawniają – nie zawsze bowiem milczenie oznacza zapomnienie. Jazda między słowami ujawnia fascynującą strukturę emocji i tożsamości, które często wymykają się łatwym schematom i ujednolicającym ujęciom historii.

Głos kobiet – między autonomią a etyczną odpowiedzialnością

Podczas spotkania prowadzonego przez dr Joannę B. Bednarek podkreślana będzie kwestia autonomii kobiet-ludzi historii. Zarówno Glosowitz, jak i Tosiek zwracają uwagę na pułapkę narracyjną polegającą na „oddawaniu głosu” – to hasło ostatnich lat może prowadzić do umniejszania suwerenności tych kobiet, które same zdecydowały się świadomie przemówić przez swoje teksty. Jak mówi pamiętnikarka Marianna S.: „Nikogo nie prosiłam, żeby mi kto napisał, tylko sama”. Ta deklaracja podkreśla wagę świadomego wyboru i działania – kobiety-ludowe bohaterki są aktywnymi współtwórczyniami swoich narracji, a ich głos wymaga przede wszystkim wysłuchania, a nie zagłuszania komentarzem czy interpretacją.

To także wezwanie do kultury słuchania i szacunku wobec subiektywności pamiętniczek – spotkanie w ZAMKU stanie się więc zarazem poszukiwaniem właściwych sposobów dialogu z historią ludzi często marginalizowanych w oficjalnych zapisach dziejów.

Kim są bohaterki spotkania?

Nie bez znaczenia pozostają sylwetki badaczek prowadzących to wyjątkowe wydarzenie:

Monika Glosowitz to doktorka literaturoznawstwa związana z Uniwersytetem Śląskim. Jej praca badawcza koncentruje się na projekcie „Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych”, gdzie odsłania codzienność kobiet tworzących zaplecze przemysłowych społeczności, ich emocje i strategie literackiego wyrażenia emancypacji. Laureatka licznych nagród literackich, m.in. Poznańskiej Nagrody Literackiej im. Stanisława Barańczaka, angażuje się także aktywnie w lokalne inicjatywy społeczne oraz redaguje serię naukową poświęconą narracjom kobiet z regionów przemysłowych.

Antonina Tosiek, młoda badaczka i poetka, specjalizuje się w diarystyce ludowej XX wieku. Autorka książki „Przepraszam za brzydkie pismo”, laureatka wielu prestiżowych nagród literackich m.in. im. Wisławy Szymborskiej i Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. Jako doktorantka UAM łączy naukową precyzję z artystyczną wrażliwością, docierając do autentycznych głosów kobiet i ożywiając je przez poezję i krytykę literacką.

Prowadzenie spotkania powierzono dr Joannie B. Bednarek – historyczce literatury i kultury współczesnej oraz redaktorce naczelnej dwutygodnika „CzasKultury.pl”. Dzięki jej doświadczeniu publiczność może liczyć na merytoryczną głębokość oraz klimatyczne ramy do rozmowy o kulturowej tożsamości kobiet ludowych.

Kalendarium wydarzenia:

• Miejsce: Sala Wielka w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu
• Data: [Proszę o uzupełnienie daty, jeśli jest znana]
• Bilety: 7 zł
• Organizatorzy: Centrum Kultury ZAMEK oraz inicjatorzy cyklu „Aleja Praw Kobiet”

Nie tylko historia – wielowymiarowe przesłanie

„Aleja Praw Kobiet” to wydarzenie, które wykracza poza ramy warsztatów czy wykładów – to próba stworzenia przestrzeni spotkania między pokoleniami i opowieściami różnych kobiet oraz próba wyznaczenia nowych rozdziałów historii społecznej w Polsce poprzez pryzmat ich doświadczeń. W połączeniu z melodyjną metaforą tytułu wydarzenia – praw kobiet jako drogi otwartej ku świadomości własnej wartości i przestrzeni decydowania o sobie – spotkanie nabiera charakteru artystycznego performansu idei.

Niech tej jesieni poznaniacy odwiedzą Aleję Praw Kobiet w Centrum Kultury ZAMEK by usłyszeć historie, które jeszcze niedawno skrywały się pod cienką warstwą zapomnienia. Bo jak powiedziała jedna z pamiętniczek: „Jeden opis i jedno życie nie odzwierciedlą tego nigdy”. Tylko wielogłos i różnorodność doświadczeń mogą oddać pełnię kobiecej ludowości.

Zapraszamy serdecznie do udziału! To będzie wieczór pełen emocji, wiedzy i piękna kobiecej opowieści o dawnych czasach oraz o życiu pisanym własnym językiem.