Dług w spadku? Jak zabezpieczyć dzieci przed długami!

Długi w spadku to zawsze spory problem, a jeszcze większy gdy takim spadkobiercą w kolejności ustawowej jest małoletni. W tej sytuacji, by taki spadek odrzucić konieczne była dotychczas zgoda sądu rodzinnego. Od 15 listopada 2023 w określonych przypadkach obowiązują mniej skomplikowane procedury, gdzie wystarczy zgodne oświadczenie rodziców złożone przed notariuszem, co jest znacznie szybsze i mniej skomplikowane. Trzeba jednak pamiętać o kilku ograniczeniach!

Wcześniejsze rozwiązania prawne prowadziły do wielu komplikacji. Natomiast zgodnie z nowymi przepisami, wystarczy że rodzic mający władzę rodzicielską złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem lub sądem, bez potrzeby uzyskiwania wcześniejszej zgody sądu opiekuńczego. Warunkiem jest tu jednak zgoda drugiego rodzica.

Jest to znaczące uproszczenie procesu, mające na celu przyspieszenie i ułatwienie często wielomiesięcznych procedur spadkowych, gdzie sąd wzywał na obowiązkowe stawiennictwo, bez znacznej możliwości ustalenia dogodnego terminu.

Pamiętać należy, że przepisy te w szczególności nie dotyczą sytuacji nabycia spadku na podstawie testamentu czy z tytułu dziedziczenia ustawowego przez dziecko po jednym z rodziców. W takich przypadkach odrzucenie spadku w dalszym ciągu wymaga wizyty w sądzie.

Nowe regulacje upraszczają przede wszystkim częste spadki „piętrowe”, czyli takie gdy spadkobiercy odrzucają problematyczny spadek po swoich dalszych krewnych po kolei, począwszy od dzieci skończywszy na wnukach dziadków spadkodawcy. W przypadku małoletniego najpierw spadek musi odrzucić jedno z rodziców – zaznacza notariusz Maciej Celichowski, rzecznik Izby Notarialnej w Poznaniu i dodaje, że teraz możliwe jest to w oświadczeniu przez notariuszem.

Warto pamiętać, że zniesienie obowiązku uzyskania zgody sądu nie oznacza, że rodzice mogą spadek odrzucić z pokrzywdzeniem małoletniego dziecka. Zmiana przepisów nie oznacza nadto, że obecnie nie istnieje możliwość wystąpienia do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Jedyna zmiana to taka, że o zgodę nie występujemy już do sądu rodzinnego, a do sądu spadku – czyli tego, który jest właściwy do stwierdzenia nabycia spadku po osobie, po której spadek chcemy odrzucić.

Rolą notariusza jest informowanie spadkobierców o istniejących przepisach, a te w przypadku spraw związanych z małoletnimi wiążą się z koniecznością uzyskania zgody sądu lub w określnych przypadkach ze złożeniem oświadczenia przez notariuszem, co ma znaczący wpływ na przyspieszenie procedur. Bardzo często notariusze spotykają się z sytuacją, w której upływa ustawowy termin na odrzucenie spadku przez małoletniego, a ciągle nie ma formalnej zgody sądu. Wszelkie uproszczenie procedur prawnych, to zawsze korzyść dla obywateli – informuje notariusz dr Andrzej Rataj, Prezes Rady Izby Notarialnej w Poznaniu

W przypadku nowych przepisów ważne są ograniczenia czasowe, gdyż nowe regulacje dotyczą sytuacji, gdy spadkodawca zmarł 15 listopada 2023 roku lub później. Dotyczą także spadków po spadkodawcach, którzy umarli wcześniej, o ile ustawowy sześciomiesięczny termin na ich odrzucenie (od momentu uzyskania informacji) jeszcze nie upłynął. Należy pamiętać również, że dany przypadek może mieć wyjątkowe uwarunkowania, dlatego najlepiej zwrócić się do notariusza, aby przekazał odpowiednie informacje dotyczące zamierzonej czynności notarialnej.