“Sanatorium pod klepsydrą” według braci Quay – Magia i Groza w Oczach Mistrzów

Kiedy mówimy o kinie animowanym, wiele osób na myśl przywołuje kolorowe, pełne energii filmy, które znane są z fatamorganowego spektaklu barw i dźwięków. Jednak bracia Quay, w swoim najnowszym dziele “Sanatorium pod klepsydrą”, udowadniają, że animacja może być szczególnym narzędziem do eksploracji głębokich, egzystencjalnych tematów, łącząc elementy grozy, melancholii i surrealizmu.

Film, na podstawie prozy Brunona Schulza, przenosi nas do tajemniczego sanatorium u podnóża Karpat, miejsca, w którym czas wydaje się stać w miejscu, a granice między życiem a śmiercią zacierają się. Głównym bohaterem jest Józef, który przybywa do uzdrowiska w poszukiwaniu swojego ojca. Jak się okazuje, tytułowy ojciec już nie żyje, ale to właśnie w Sanatorium odbywa się niecodzienna opieka nad duszami zmarłych, by nie zorientowały się one w swoim odejściu.

Bracia Quay mistrzowsko przedstawiają tę osobliwą rzeczywistość. Dzięki postaci doktora Gotarda dowiadujemy się, że sanatorium ma swoje zasady: zegary zostały zatrzymane, a zmarli są osłonięci przed smutną prawdą o swoim losie. W ten sposób czas nabiera surrealistycznego wymiaru — jałowych minut nie można odliczać, ale można je odczuwać w inny sposób. Widzowie zostają wciągnięci do wizualnego labiryntu, gdzie każde wspomnienie odsłaniane przez tajemnicze pudełko optyczne staje się fragmentem złożonej układanki.

Pudełko to – niczym alchemiczna maszyna – pozwala Józefowi na spotkanie z ojcem w różnych wcieleniach. Każde z tych spotkań to nie tylko okazja do refleksji nad relacją ojca i syna, ale także zagłębianie się w śmierć i życie. Dzięki różnorodnym wizjom wielokrotności istnienia Józef bada uczucia straty i żalu, które powoli przechodzą w akceptację. Zarazem historia staje się uniwersalnym rozważaniem o utracie bliskich i pamięci.

Warto zwrócić uwagę na artystyczny styl braci Quay, który łączy elementy lalkarstwa z animacją poklatkową, tworząc niepowtarzalną atmosferę. Każda scena jest niczym obraz malowany z niezwykłą precyzją – detale są tu kluczowe i każda klatka spełnia swoje zadanie w budowaniu ogólnego nastroju filmowego.

Finalna część filmu to symboliczna podróż Józefa w tajemniczym pociągu, który zdaje się nie mieć celu. Przez tę metaforyczną podróż Quay przekazuje widzowi najważniejszą prawdę: życie to nie tylko chwile składające się na fizyczne istnienie, ale także pamięć i emocje, które trwają wiecznie.

“Sanatorium pod klepsydrą” to film wymagający i refleksyjny, który pozostawia widza z pytaniami o istotę życia, śmierci i tego, co dzieje się pomiędzy. Bracia Quay udowadniają, że sztuka animacji może być potężnym narzędziem do odkrywania najbardziej intymnych ludzkich doświadczeń. W świecie żywych i umarłych czas przestaje istnieć – co zaś pozostaje to esencja naszych marzeń i najgłębszych lęków.