Sanatorium pod klepsydrą: Nadwrażliwość na czas w interpretacji braci Quay

W 2023 roku na ekrany kin wchodzi niezwykła adaptacja słynnego opowiadania Bruno Schulza „Sanatorium pod Klepsydrą”, zrealizowana przez braci Quay. Film ten, pełen mistycznych obrazów i emocjonalnych refleksji, zabiera widza w niezwykłą podróż do świata, w którym granice między życiem a śmiercią zacierają się, a czas staje się płynny i nieuchwytny.

Akcja rozgrywa się w tajemniczym sanatorium u podnóża Karpat, do którego przybywa główny bohater, Józef. Odwiedza on swojego ojca, który, jak się okazuje, odszedł już z tego świata. W sanatorium jednak czas zatrzymał się w miejscu, a jego mieszkańcy otoczeni są szczególną opieką – taką, która pozwala im nie zdawać sobie sprawy z własnej śmierci. Doktor Gotard, przedstawiciel tej niezwykłej instytucji, wyjaśnia zasady funkcjonowania miejsca, które na pierwszy rzut oka może przypominać oboz dla dusz, lecz w rzeczywistości kryje w sobie wiele metaforycznych przesłań dotyczących życia, śmierci i pamięci.

W filmie braci Quay widz staje się świadkiem nie tylko magicznych wizji, ale również mistycznego urządzenia, które odgrywa kluczową rolę w opowieści. Poprzez pudełko optyczne, będące alchemią wizualnych doznań, Józef odkrywa ukryte wspomnienia swojego ojca. Każda soczewka to nowa pełna emocji podróż w czasie – to spotkanie z ojcem w różnych etapach życia, które stają się coraz bardziej intensywne i poruszające. Takie doświadczenie pozwala głównemu bohaterowi stopniowo godzić się z utratą najbliższej mu osoby i odnajdywać sens nie tylko w przeszłości, ale także w teraźniejszości.

Bracia Quay, znani ze swojego unikalnego stylu realizacji animacji i filmów krótkometrażowych, za pomocą swojej wizji przenoszą nas w mroczny, oniryczny świat, gdzie surrealizm splata się z melancholią. Ich zdolność do tworzenia wizualnych metafor bez wątpienia przyczynia się do budowania bogatej narracji, która inspiruje widza do refleksji nad kruchością ludzkiego istnienia. Muzyka stworzona przez znanych współpracowników oraz ruchome obrazy tworzą symfonię, która współczesnemu odbiorcy wydaje się zarówno przerażająca, jak i pełna czułości.

„Sanatorium pod klepsydrą” to nie tylko piękna adaptacja literackiego dzieła, ale również emocjonalna podróż przez meandry ludzkiej psychiki. Rzadko kiedy film tak doskonale balansuje na granicy jawy i snu, życia i śmierci – zapraszając widza do osobistej refleksji nad tym, co to znaczy pamiętać i żegnać bliskich.

Ostatecznie podróż Józefa kończy się w tajemniczym pociągu – jego powrót do „krainy życia” staje się symbolem akceptacji i zgody na przemijanie. Mimo zakończenia tej niezwykłej opowieści pozostajemy z pytaniami o to, jak my sami radzimy sobie z czasem i stratą. Bracia Quay stworzyli dzieło, które z pewnością na długo pozostanie w pamięci widzów i będzie inspiracją do dalszych poszukiwań zarówno w kinie, jak i w życiu osobistym.