Poznań w rytmie neoekspresjonizmu – „Pan Pan RDK” Radka Szlagi w miejskiej galerii

Poznań to miasto, które od zawsze było areną zderzenia tradycji i nowoczesności, historii i eksperymentu, lokalności i globalnej wymiany. To tutaj właśnie trafiła właśnie wystawa, która stanowi niezwykłą podróż do wnętrza artystycznego świata Radka Szlagi – malarza, performera i członka legendarnej grupy PENERSTWO. „Pan Pan RDK” to nie tylko zbiór prac jednego z najbardziej intrygujących polskich artystów współczesnych, ale przede wszystkim spojrzenie na niezwykle istotne przejścia kulturowe, które nadały ton polskiej sztuce ostatnich czterech dekad.

Radek Szlaga, urodzony w Polsce, choć od lat osiadły w Los Angeles, to postać niebanalna – artysta, który świadomie balansuje pomiędzy dwoma światami. Jego płótna i projekty muzyczne są właśnie efektem tej dychotomii: z jednej strony – doświadczenie transformacji w Polsce lat 90., z drugiej – pulsująca życiem metropolia Kalifornii. Wystawa ilustruje ten podwójny wymiar istnienia Szlagi, najwyraźniej uwidoczniony w najnowszym dziele „Decade of Decay” („Dekada rozkładu”). Ta praca przyciąga uwagę mocą wyrazu i dystansem do otaczającej rzeczywistości, optyką neoekspresjonizmu zderzoną z ironią oraz prowokacją.

PENERSTWO – dźwięki, obrazy i performansy

Jednak „Pan Pan RDK” to nie tylko indywidualny popis Szlagi. Wystawa przypomina także o fenomenie grupy PENERSTWO – zbiorowym organizmie twórczym, który od 2007 roku zmieniał pejzaż poznańskiej sztuki alternatywnej. Zespół powstał jako pewnego rodzaju kontrapunkt do tradycyjnych struktur artystycznych, gromadząc młodych twórców o różnych zainteresowaniach i środkach wyrazu.

W skład kolektywu oprócz Szlagi wchodzili: Wojciech Bąkowski, Piotr Bosacki, Tomasz Mróz, Konrad Smoleński, Magdalena Starska oraz Iza Tarasewicz. Nazwa PENERSTWO odnosi się do lokalnego slangu, gdzie słowo „pener” wiąże się z marginesem społecznym, ale grupa przełamała ono pejoratywną konotację, nadając jej nową jakość artystyczną. Jak sam Radek Szlaga podkreślał, to był „śmiały krok w próżni” i „samonapędzająca się machina”, która zmieniała lokalną scenę i docierała daleko poza granice Poznania.

To właśnie dzięki PENERSTWU Poznań mógł poszczycić się czymś na kształt „boysbandu” świata sztuki – na początku grupa składała się z pięciu młodych mężczyzn, jednak bardzo szybko dotarła do niej kobieca energia za sprawą Magdaleny Starskiej i Izy Tarasewicz. Różnorodność stylów i pomysłów była elementem ich siły, a wspólne projekty łączyła nieoczywista pasja i otwartość na eksperyment.

Kapsuła czasu i technologiczne artefakty

Wystawa została starannie skonstruowana jako labirynt czasowy i multimedialny. Od parteru aż po piwnicę budynku galerii zwiedzający mogą zanurzyć się w wielowątkową narrację pełną technologicznych tropów i materialnych pozostałości po epoce PENERSTWA. Archiwalne nagrania audio i wideo towarzyszą ekspozycji kostiumów scenicznych i innych artefaktów performatywnych – złożona opowieść o tym, jak sztuka „na żywo” integrowała różne media i formy wyrazu.

Na szczególną uwagę zasługuje prezentacja współtworzonej przez Szlagę i Bąkowskiego „Ziemiak Ziemek” – książki ukrywającej się jednocześnie między literaturą a sztuką konceptualną. Ten tajemniczy projekt wpisuje się w ducha całego środowiska: ironicznego, wielowymiarowego, prowokującego do refleksji nad otaczającym światem oraz własnym miejscem w przestrzeni społecznej i artystycznej.

Ponadto z okazji wystawy publiczności dano okazję do ponownego spotkania z pracą Magdy Starskiej „Ice Melting” z 2008 roku – dziełem, które zwraca uwagę na ulotność czasu i proces przemian podtrzymujący mitologię pokolenia PENERSTWA.

Kalendarium:

• 2005 – Radek Szlaga kończy Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu z wyróżnieniem;
• 2007 – powstaje grupa PENERSTWO;
• 2011 – Szlaga broni doktorat na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu;
• 2008 – powstaje “Ice Melting” Magdy Starskiej;
• Obecne lata – realizacja najnowszej pracy Szlagi “Decade of Decay”.

Neoekspresjonizm polskiej emigracji

Patrząc na twórczość Radka Szlagi przez pryzmat jego podwójnej tożsamości – artysty pomiędzy Poznaniem a Los Angeles – dostrzegamy świeży komentarz do kondycji współczesnego człowieka. Humor przeplata się tu ze złem smaku i bólem społecznym. Jego neoekspresjonistyczne obrazy odzwierciedlają chaotyczną rzeczywistość oraz specyficzne doświadczenie Polonii na Zachodzie.

Szlaga posługuje się językiem subwersji. Jego malarstwo wykracza poza konwencjonalne granice – łamie tabu humoru „złego smaku” i zdradza fascynację kiczem jako nośnikiem gwałtownych emocji i refleksji. Pokazuje przy tym, jak zmieniają się symbole kultury popularnej na przestrzeni ostatnich 40 lat i jak one rezonują w prywatnej pamięci zbiorowej.

Poznań i artystyczne korzenie

Choć los rzucił go do industrialnego słońca Kalifornii, to Poznań pozostaje centrum jego twórczego wsparcia. To właśnie tu zdobywał wiedzę i kształtował swój język artystyczny. To tu rodziła się idea PENERSTWA – grupa, która dzięki swojej odwadze i zaangażowaniu odmieniła sposób postrzegania sztuki współczesnej w regionie.

„Pan Pan RDK” to więc coś znacznie więcej niż zwykła wystawa. To metafora globalnej wędrówki jednostki artystycznej pomiędzy kulturami oraz zanurzenia w historii alternatywnej sceny muzycznej i plastycznej Poznania. To także hołd dla energii twórczej młodego pokolenia artystów, którzy nigdy nie boją się być niepokorni.

Wystawa Radka Szlagi to obowiązkowy punkt na mapie poznańskiej kultury tego sezonu. Miłośnicy malarstwa z pazurem i performensu znajdą tu fontannę inspiracji oraz impuls do głębszej refleksji nad tym, jak sztuka może pełnić rolę lustra społecznych zmian. „Pan Pan RDK” to manifest neoekspresjonizmu po polsku – odważny, dowcipny, prawdziwy. Nie przegapcie tej okazji zanurzenia się w świat tworzący most między Poznaniem a Los Angeles, między humorem a tragizmem, między przeszłością a przyszłością sztuki współczesnej.