Opętanie: Kultowy film Żuławskiego w cieniu komunistycznej cenzury

„Opętanie” Andrzeja Żuławskiego, powstałe w wyniku artystycznych zmagań reżysera w dobie restrykcyjnych realiów komunistycznej Polski, to dzieło, które przez lata funkcjonowało na marginesie polskiego kina, mimo że zdobyło szerokie uznanie na arenie międzynarodowej. Film z 1981 roku, będący drugim francuskim projektem Żuławskiego, zadebiutował na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, zdobywając laury krytyków i wzbudzając emocje wśród widzów.

Jednak mimo tego sukcesu, „Opętanie” nigdy nie doczekało się oficjalnej dystrybucji na polskim rynku. Władze komunistyczne, obawiając się wpływu wolnej sztuki na społeczeństwo, zdecydowały się na cenzurowanie osiągnięć artystów, którzy nie spełniali politycznych wymogów ówczesnego reżimu. Andrzej Żuławski, twórca znany z przełamywania konwencji i eksplorowania psychologicznych aspektów ludzkiej natury, znalazł się w niekorzystnej sytuacji, podobnie jak inni wybitni polscy twórcy filmowi, w tym Jerzy Skolimowski i Andrzej Wajda.

Choć „Opętanie” było dostępne tylko w ramach Dyskusyjnych Klubów Filmowych oraz na sporadycznych pokazach retrospektywnych, to zyskało status kultowego. Dlaczego? Przede wszystkim film Żuławskiego wyróżnia się intensywnością emocjonalną oraz unikalną stylistyką narracyjną. Osadzony w mrocznych klimatach, porusza temat traumy, obsesji i miłości na granicy obłędu. Główna bohaterka, grana przez Isabelle Adjani, staje się obiektem tragicznym, a jej opętanie przemienia się w metaforę niemożności wydobycia się z toksycznych relacji.

Estetyka „Opętania” jest również niezwykle ważnym elementem odbioru. Łączenie elementów surrealistycznych z realistycznymi, a także nowatorskie podejście do montażu, stawiają film Żuławskiego w czołówce światowego kina lat 80. Widzowie często są zszokowani dynamiką sceny: nieprzewidywalne zwroty akcji oraz intensywność zdjęć sprawiają, że seans potrafi być emocjonalnie wyczerpujący, ale i nadzwyczaj satysfakcjonujący.

Pomimo że twórczość Żuławskiego była ograniczana przez panujące w Polsce warunki polityczne, artysta nigdy nie rezygnował z walki o swoją wizję. „Opętanie”, jako dzieło mocno osobiste i manifestujące niezależność twórczą, wpisuje się w szerszy kontekst walki polskich artystów o uchwycenie prawdy poprzez sztukę w czasach cenzury.

Dziś, po latach od premierowego pokazu „Opętania”, film zyskuje nowe życie – można go znaleźć na platformach streamingowych oraz w programach filmowych. To nie tylko świetna okazja do odkrycia jego niezwykłych walorów artystycznych, ale także przypomnienie o trudnej historii polskiego kina lat 80., które próbowało przetrwać w czasie politycznej niepewności.

„Opętanie” Żuławskiego pozostaje wciąż aktualne i poruszające; to film dla tych, którzy potrafią dostrzegać przejawy psychologicznego rozdzierania duszy oraz odważnie konfrontować się z mrokiem skrytym w każdym z nas. Dla wielu widzów to doświadczenie niepowtarzalne – kino wyzwolone z ram cenzury, które zachwyca i niepokoi jednocześnie.