Kamienica Literatury a nawet dwie i na dodatek zielone podwórko!

Poznań ma szansę zyskać nowoczesne centrum kulturalno-społeczne z zielonym akcentem. Dzięki unijnym funduszom Biblioteka Raczyńskich rozpoczyna spore inwestycje, którego kluczowym elementem jest powstanie Kamienicy Literatury przy ul. Wronieckiej.

Biblioteka Raczyńskich pozyskała ponad 22 mln zł (z czego 14 mln zł to dofinansowanie z Unii Europejskiej) na projekty modernizacyjne, mające wprowadzić placówkę w jej trzecie stulecie działalności. Najbardziej widoczną zmianą dla poznaniaków będzie metamorfoza przy ul. Wronieckiej. W połączonych wnętrzach dwóch kamienic powstanie Kamienica Literatury – przestrzeń, która ma połączyć tradycję z nowoczesnością. Zachowa dotychczasową działalność Muzeum-Pracowni J. I. Kraszewskiego oraz Domu Literatury, jednocześnie znacznie ją rozwinie.

Od sklepu rzeźnickiego do inkubatora kultury

Przebudowane, zmodernizowane i profesjonalnie wyposażone budynki mają stać się miejscem otwartym na kreatywność odbiorców – tak zwanym Trzecim miejscem, poza pracą i mieszkaniem dla dobrowolnych reakcji społecznych. W odrestaurowanych wnętrzach znajdą się między innymi inkubator kulturalny i coworking społeczny – przestrzeń wspierająca inicjatywy związane z literaturą, książką i czytelnictwem. Ma być ona otwarta na współpracę z organizacjami pozarządowymi i aktywistami. Ponadto, obiekt wzbogaci się o nowoczesne podcastowe studio nagrań, literacką scenę i kino, a także kawiarenkę.

Jakub Głaz, krytyk architektury, podczas konsultacji przypomniał o bogatej historii i kontekście miejsca. Wspomniał, że mieścił się tu niegdyś sklep rzeźnicki, a sama ulica miała w przeszłości ważne dla poznaniaków adresy, w sąsiedztwie funkcjonowała synagoga i kościół Katarzynek. Dziś otoczenie tworzą obiekty takie jak hotel Puro, puby czy teatralna Scena Robocza, co podkreśla kulturalny i społeczny potencjał tej lokalizacji.

Spór o zielone podwórko: drzewo czy szklany pawilon?

Kluczowym i najbardziej dyskutowanym elementem projektu jest zagospodarowanie kameralnego podwórza. Biblioteka, pytając mieszkańców o zdanie w trakcie konsultacji, wywołała żywiołową dyskusję.

Na spotkaniu pojawiła się koncepcja szklanego dachu – pawilonu, który miałaby zastąpić planowane na dziedzińcu drzewo. Takie rozwiązanie postulował prof. Marek Henrykowski, który obawiał się, że zielona przestrzeń będzie wykorzystywana tylko przez kilka ciepłych miesięcy w roku. Jak jednak zauważono, pomysł zabudowy dziedzińca może być trudny do zrealizowania ze względu na zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, które precyzyjnie określają parametry powierzchni biologicznie czynnej w rejonie Starego Miasta.

Dla pomysłodawców projektu szczególnie ważne okazały się głosy dotyczące użytkowników i wydarzeń, które powinny odbywać się w tej przestrzeni. Radny staromiejski Tomasz Dworek zwrócił uwagę, że działania rewitalizacyjne mogą poszerzyć grupę odbiorców literatury, a oryginalnych młodzieżowych pomysłów nie powinno brakować. Zasugerował, by czerpać inspiracje z festiwali takich jak Poznań Poezji czy Festiwal Fabuł odbywających się w CK Zamek, które przyciągają tysiące młodych fanów literatury.

Mimo sporu o ostateczny kształt, niekwestionowana pozostaje idea aranżacji podwórza w przestrzeń spotkań na świeżym powietrzu, zaprojektowaną zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Konsultacje uwypukliły znaczenie detali, takich jak proporcje zielonej przestrzeni do nawierzchni brukowej, kształt ławek z oparciami oraz przyjazne oświetlenie. W ramach rewitalizacji dziedzińca zaplanowano także warsztaty dla mieszkańców podnoszące świadomość ekologiczną.

Ekologia i nowoczesność w głównym budynku

Inwestycja przy Wronieckiej jest częścią szerszego, ekologicznego planu Biblioteki Raczyńskich. Unijne środki pozwolą również na wymianę oświetlenia na LED, montaż instalacji fotowoltaicznej i folii przeciwsłonecznych oraz wymianę wind na energooszczędne w budynku głównym. Ponadto, Biblioteka wdroży nowoczesny system biblioteczny Alma, stworzy własną bibliotekę cyfrową (Alma Digital), uruchomi aplikację mobilną do obsługi książkomatów oraz wprowadzi stanowiska samoobsługowe RFID i skanery, które ułatwią korzystanie ze zbiorów.

Realizacja projektu, zaplanowana na lata 2025–2028, pozwoli Bibliotece Raczyńskich wkroczyć w trzecie stulecie (obchodzone w 2029 roku) z nowym, ekologicznym i społecznie zaangażowanym obliczem.