KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 10 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Dzień Uścisków (Gim’me a Hug). Pomysł narodził się w Chinach, tam właśnie po raz pierwszy 150 zupełnie obcych sobie ludzi spotkało się w południe i ściskało przez 20 minut. Pomysł znalazł wielu naśladowców na świecie.

Człowiek urodzony 10 września im więcej będzie rozwijać swe zdolności krytyczne i analityczne — tym zdobędzie większą mądrość. Jego najważniejszą cechą wewnętrzną jest umiejętność rozróżniania dobrego od złego, pożytecznego od szkodliwego itp. Aktywny we wszystkim, co dotyczy interesów, przejmuje się swymi sprawami zawodowymi i potrafi mądrze realizować w życiu swe projekty i zamiary.

Chętnie oddaje się pracy dla dobra społecznego. Jest bardzo wrażliwy i cechują go silne uczucia sympatii i antypatii. Łagodny, przyjazny, dobry człowiek — życzliwie odnosi się do młodzieży, jest zwolennikiem przyrody i życia wiejskiego, zbliżonego do natury.

Cytaty na dziś:

•    Wiedza daje pokorę wielkiemu, dziwi przeciętnego, nadyma małego. Lew Tołstoj
•    Człowiek sam jest ślepy. Musi mieć wokół siebie lustra albo inne oczy. Kocha – to znaczy przygląda się sobie. Zbigniew Herbert.

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1435 Jakub z Grądów wikariusz i oficjał poznański wyznaczył Bogusława prepozyta szpitala Świętego Ducha pod Poznaniem swoim zastępcą na okres swej nieobecności w Poznaniu.

1587 W Toruniu zmarł Melchior Nering, jeden z pierwszych poznańskich drukarzy, księgarzy i  introligatorów.

W roku 1577 wydał pierwszy poznański druk w języku polskim („H. Powodowskiego Odpowiedź krześciańska na list, który pod tytułem Matki Bożej do mnichów częstochowskich napisał Behemot, kanclerz Lucypera”). W Poznaniu wydał łącznie 19 pozycji (w tym 4 polskie). Po wydrukowaniu antyjezuickiego pisma kalwina Jakuba Niemojewskiego został skazany na karę chłosty, a jego drukarnia została zdemolowana przez popleczników biskupa poznańskiego.

W 1579 r. przeniósł się do Grodziska, a następnie w 1583 do Torunia, gdzie prowadził oficynę na zlecenie rady miejskiej.

Nie wiadomo kim był z pochodzenia, gdzie i, kiedy się urodził. Jako introligator występował w Poznaniu najpóźniej od 1559 roku. Drukarstwem zainteresował się około 1576 prawdopodobnie za namową Erazma Glicznera z Grodziska, z którym współpracował już od 1566 roku. Jemu zawdzięczał wyposażenie oficyny (stwierdzono w niej zasoby z grodziskiej tłoczni firmowanej przez Glicznera). W 1576 roku uruchomił w Poznaniu pierwszy potwierdzony produkcją warsztat typograficzny. Jeszcze przed 18 października wydał nie zachowane do dziś Conclusiones, a 4 listopada otrzymał przywilej królewski, który chronił w ciągu sześciu lat jego wydawnictwa od przedruków. Nering drukował głównie wydawnictwa jezuickie, obsługiwał duchowieństwo poznańskie, współpracował m.in. z Hieronimem Powodowskim.

Wydawał również pisma różnowiercom. Pierwszym drukiem była pozycja łacińska, ale już w 1577 opublikował pierwszy druk poznański w języku), naraził się tym jezuitom i całemu duchowieństwu poznańskiemu.

Warsztat Neringa został zdemolowany, on sam skazany na chłostę, a książka uznana za heretycką, na spalenie. Nering stracił w ten sposób najbogatszą klientelę, a zyskał konkurenta w osobie J. Wolraba starszego, sprowadzonego do Poznania przez jezuitów. 2 maja 1578 roku został wtrącony do więzienia z powodu zadłużeń, ale dzięki nowym wierzycielom wyszedł z niego. Z początkiem 1579 roku opuścił Poznań i do początku 1581 roku osiadł w Grodzisku.

Uprawiał również w Poznaniu, Grodzisku i Toruniu introligatorstwo. Na pewno od co najmniej 1564 roku utrzymywał księgarnię w Poznaniu. Nie jest pewne, czy handlował książką w Grodzisku. Jako księgarz handlował w Toruniu m.in. z Lipskiem. Zmarł przed 10 września 1587 roku w Toruniu.

Był dwukrotnie żonaty: z Anną Salizbrunin miał dwoje dzieci, a z nie znaną bliżej Małgorzatą (żyła jeszcze w 1587) pięcioro, w tym Szymona, który w 1593 odbierał w Poznaniu „List Urodzaju”. Jego drukarnię przejął Andrzej Koteniusz.

1767 Jaśnie Wielmożny Pan [Piotr] Apraxim, generał wojska rosyjskiego [stacjonującego w Poznaniu] nakazał zapłacić Synagodze kontrybucję w wysokości 1000 dukatów. Żydzi, którzy nie byli w stanie jej uiścić, poprosili o opuszczenie połowy sumy. Osiągnęli to, a w końcu niczego nie zapłacili.

Na podstawie: Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej. Opracowane przez Jacka Wiesiołowskiego, Wydawnictwo Miejskie, 2005

1893 Na zjeździe w Berlinie powstała Polska Partia Socjalistyczna zaboru pruskiego. W zjeździe uczestniczyli przedstawiciele: Poznania, Krotoszyna, Gniezna, Zabrza, Królewskiej Huty, Wrocławia, Bremy, Ostrowa, Hamburga, Wilhelmsburga i Rixdorfu.

1905 We wrześniu w Poznaniu przy ul. Berlińskiej 6 (naprzeciw Teatru Polskiego otwarto wyjątkową restaurację pod charakterystyczną nazwą “Automat” (Erstes Automatisches Restaurant). Była to pierwsza restauracja w Poznaniu, w której gości nie obsługiwali wyfraczeni kelnerzy i nie obowiązywał zwyczaj dawania tzw. piwnego.

Spragnieni piwosze i amatorzy innych mocniejszych trunków mogli obsłużyć się sami, a do ich dyspozycji znajdował się automatyczny wyszynk najlepszych tutejszych i zagranicznych piw, win i likierów. W jaki sposób kupowało się tam piwo, wspomina poznański aktor, reżyser i dyrektor Teatru Polskiego Władysław Stoma, opisując wypadek, który spotkał w tej osobliwej restauracji Franciszka (Franca) Rylla.

Był to naprzeciw teatru mały lokal restauracyjny bez kelnerów, a konsumenci sami się obsługiwali, wrzucając do poszczególnych przegródek 10 fenigów, gdyż taka była cena na wszystkie, oczywiście skromne i małe, dania i napoje. Po wrzuceniu monety spływał do podstawionej szklanki właściwy napój. Niestety, automat nie zawsze dokładny, tym razem zamiast piwa nalał do szklanki mleka. Franz wściekły, przeklinając swój los, zaczął walić pięścią w ścianę, wykrzykując, że jako osesek dosyć się mleka napił, a teraz chce piwa. I o dziwo! Automat rzeczywiście ulitował się nad nim i za chwilę już bez dopłaty spłynęło piwko dla naszego nieboraka. Wytłumaczenie tego jest dość proste. Automatowi, który w ogóle źle funkcjonował, pomagał ukryty za ścianą właściciel, który poprawiał błąd maszyny.

Na podstawie: Wł. Stoma, “Zdziebko” o teatrze, [w:] Poznańskie wspominki. Starzy poznaniacy opowiadają, Poznań 1960, s. 230, w: Napoje alkoholowe w lokalach poznańskich na przełomie XIX i XX wieku, Waldemar Karolczak, KMP 4/2000

1929 Ilustracja Poznańska donosiła o wręczeniu prezydentowi Ratajskiemu Krzyża Komandorskiego czechosłowackiego Orderu “Białego Lwa”. Zdjęcie wykonał fotograf Foto Rubens. Dekoracji dokonał konsul Matousek. [źródło: Ilustracja Poznańska i Nowiny Sportowe, nr 32 z 10.09.1929, za notka na fb Hani Mikołajewskiej]

1938 Orędownik zamieścił informacje o pracach remontowych na Kaponierze – “Rozszerza się jezdne i zwęża chodniki na ul. Marszałka Focha, przy Kaponierze

Prace przy przebudowie jezdni i chodników na Kaponierze postępują szybko naprzód. Po ukończeniu niewielkich zresztą robót nad rozszerzeniem jezdni przy “Bristolu”, rozszerza się obecnie jezdnię na dalszym odcinku ul. Marsz. Focha, przed szkołą żeńską i budynkiem P.K.O. W związku z tymi pracami, konieczne jest przełożenie przewodów elektrowni miejskiej, oraz kabli telefonicznych. Poza tym gazownia miejska przestawia latarnie, a Poznańska Kolej Elektryczna słupy, podtrzymujące sieć napowietrzną. Przypuszcza się, że prace te będą ukończone w przeciągu 14 dni.

Na stronie wschodniej ul. marsz. Focha, a więc przy torach kolejowych, projektowane jest również rozszerzenie jezdni i ustawienie peronu dla komunikacji tramwajowej. Do tych prac przystąpi się najprawdopodobniej dopiero na wiosnę przyszłego roku. Poza tym rozważa się ustawienie poczekalni po tej stronie ulicy, przez co jednak nie zostanie zwężony chodnik, tak, że ruch pieszy odbywać się będzie przy tym narożniku tak jak dotychczas. Wysepka z drzewa naprzeciw “Bristolu”, która niedawno została ustawiona, ma być rozszerzona i wykonana w kamieniu.

Łącznie z tymi pracami na czas prze budowy ulicy zostały od wczoraj przełożone częściowo przystanki tramwajowe i to: dla linij 3. 5 i 10 w kierunku Łazarza przystanek znajduje się na moście, dla 4 i 6 w kierunku Łazarza przy “Bristolu”. W kierunku miasta tramwaje linij 7 i 10 przystają na al. marsz. Piłsudskiego u rogu marsz. Focha. Przystanki 3. 4, 5. 6 i 7 pozostały jak dotychczas.” [facebook grupa Stary Poznań]

1939 Ukazał się ostatni numer „Dziennika Poznańskiego” pod red. Józefa Winiewicza.

1939 Około godziny 10:00 do Poznania dotarła zmotoryzowana grupa patrolowa 14 żołnierzy niemieckich 148. Pułku Grenzschutzu, którą dowodził rotmistrz książę Moritz Ratibor. Wojsko witały hitlerowskie flagi i rozentuzjazmowany tłum miejscowych Niemców.

1939 W Brześciu nad Bugiem urodził się Rafał Jasionowicz, artysta plastyk.

W czasie nauki w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Poznaniu uczestniczył w działalności studenckiej związanej z kulturą, szczególnie z klubami studenckimi Poznania m. in. “Nurt” i “Od Nowa”.

Współpracował z kabaretami i teatrami studenckimi ST “Nurt”, “Pegazik”, “Pegaz”, “Od Nowa”, “Ramzesik”, “Dwururka” i “Poznański Kabaret Piosenki”.

W 1965 roku otrzymał dyplom z architektury wnętrz w prac. prof. Cieślińskiego. W tym samym roku rozpoczął pracę w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Poznaniu, następnie w 1966 w Ośrodku Projektowania Opakowań Szklanych na stanowisku plastyka – projektanta. Od 1972 roku współpracował z różnymi instytucjami, teatrami, wydawnictwami takimi jak: Teatr Polski, TV – Poznań czy Estrada Poznańska.

Brał udział w około 100 wystawach zbiorowych i indywidualnych. Zdobywał nagrody w konkursach za plakaty i opakowania. Został odznaczony Honorową Odznaką Miasta Poznania, Zasłużonego Działacza Kultury, odznaką Opiekuna Miejsc Pamięci  Narodowej, oraz Złotą Odznaką ZSP.

Artysta ciągle jest aktywny zawodowo, zajmuje się projektowaniem grafiki książkowej, ilustracji, plakatów znaków firmowych, wzornictwem przemysłowym, rysunkiem satyrycznym, karykaturą, fotografią reklamową oraz teatralną.

Na zdjęciu: Krzysztof Kostyrko i Rafał Jasionowicz w Galerii OdNowa 1966 [Jerzy Nowakowski Cyryl], poniżej plakaty Rafała Jasionowicza

1951 W Poznaniu odbyły się Centralne Dożynki na które przyjechały delegacje PGR z całej Polski.

Zaszczycili je swoją obecnością prezydent Bolesław Bierut, premier Józef Cyrankiewicz i marszałek Polski Konstanty Rokossowski. Podczas głównych uroczystości i przemarszu przez ul. Armii Czerwonej (dziś Święty Marcin) chłopi nieśli podobizny Kim Ir Sena, Bieruta, Mao Tse – Tunga i Wilhelma Piecka (prezydent NRD) oraz Tadeusza Kościuszki.

Gazeta Poznańska pisała: „Uroczystości na Polu Dożynkowym zakończyły się. Do schodzącego z trybuny ob. Prezydenta Bolesława Bieruta podbiegają ze wszystkich stron gromady dzieci – barwny tłumek najmłodszych obywateli kraju. Stojąca obok nas mała, może 5 – letnia dziewczynka wyrywa się mamie; – Puść mnie, mamuś, ja chcę też do Prezydenta, ja chcę też powiedzieć Prezydentowi „do widzenia”… Matka uśmiechnęła się i pobiegła wraz z nią.

Na Moście Dworcowym jakaś starsza kobieta wykrzyknęła zaciekawiona: – Dniówka obrachunkowa! Cóż to takiego? Przechodziła właśnie grupa chłopów ze Spółdzielni Produkcyjnej w Karnkowie (woj. bydgoskie) i duża plansza głosiła wszem i wobec: „Dniówka obrachunkowa w naszej spółdzielni wynosi 28 złotych”. Pytanie nie pozostało bez odpowiedzi. Kobiecina posłuchała wyjaśnień i pokiwała z uznaniem głową: – Dwadzieścia osiem złotych, ho, ho, ho. „

1977 W przeddzień Święta Kolejarzy wyruszył pierwszy pociąg na zelektryfikowanej 66-kilometrowej trasie kolejowej Poznań-Krzyż. Dzięki wysiłkom robotników kolejarze o trzy miesiące wcześniej przekazali do wstępnej eksploatacji ten ważny odcinek drogi żelaznej.  [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania nr 2/78]

1982 W Poznaniu odsłonięto zrekonstruowany Pomnik 15 Pułku Ułanów Poznańskich.
Pierwszy pomnik autorstwa artysty rzeźbiarza Mieczysława Lubelskiego i architekta Adama Ballenstaedta odsłonięto  22 października 1927.

1987 W Domu Kultury Zakładów Przemysłu Metalowego “H. Cegielski” otwarto wystawę poświęconą działaczowi niemieckiego i międzynarodowego ruchu robotniczego Ernestowi Thaelmannowi. Teatr Nowy rozpoczął sezon artystyczny 1987/1988 przedstawieniem Dziewictwa Witolda Gombrowicza.

2000 Obchody 750-lecia lokacji miasta Poznania zainaugurował koncert Andreasa Vollenweidera. Wraz z harfistą na dziedzińcu Urzędu Miejskiego zagrali poznańscy filharmonicy pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego i Andre Belmonta.

2010 (piątek) Punktualnie o godz. 5.00 z pętli przy Połabskiej  wyjechał na trasę minibus linii 121 – pierwszy w historii poznańskiej komunikacji. To także pierwsza linia w granicach miasta obsługiwana przez prywatnego przewoźnika, warszawską firma Warbus.

MPK informowało: “Minibusy linii 121 będą kursować co pół godziny, codziennie od godz. 5 do 22.10. Wyruszą z pętli przy ul. Połabskiej i zatrzymywać się będą kolejno na przystankach rondo Solidarności, os. Kosmonautów i os. Wichrowe Wzgórze. Dalej bus pojedzie ul. Lechicką, skąd zabierze mieszkańców os. Wilczy Młyn, potem pasażerów z ul. Wilczak i Naramowickiej i wróci ul. Lechicką na pętlę przy Połabskiej. Przejazd trwa ok. 25 min.”

Linia została zlikwidowana 1 stycznia 2012.

ZDARZYŁO SIĘ 10 WRZEŚNIA

1410 Zwycięstwo Polaków w bitwie z Krzyżakami pod Koronowem. Była to druga zwycięska dla Polski bitwa w wielkiej wojnie z Zakonem 1409-1411.

1797 Urodził się Piotr Wysocki, instruktor w warszawskiej Szkole Podchorążych, przywódca sprzysiężenia, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego. (zm. 6.1.1874).

1884 Powstała Alliance Francaise – organizacja, której zadaniem jest popularyzowanie języka i kultury francuskiej na świecie.

1897 Londyński taksówkarz George Smith został pierwszym człowiekiem w Wielkiej Brytanii ukaranym za prowadzenie po spożyciu alkoholu. Smith został ukarany mandatem wynoszącym 1 pound po tym jak policjanci patrolujący Bond Street zauważyli, że wjechał samochodem na chodnik.

1921 Otwarto w Berlinie pierwszą w dziejach autostradę – drogę przeznaczoną wyłącznie do ruchu kołowego.

1939 Krwawa niedziela w Bydgoszczy. W odwet za stłumienie dywersji z 3 września hitlerowcy zamordowali w Bydgoszczy, w masowych egzekucjach 1500 Polaków.

1941 Urodził się Piotr Klimuk, radziecki kosmonauta. W kosmos poleciał razem z Polakiem Mirosławem Hermaszewskim.

1945 W Larez w Puerto Rico urodził się Jose Feliciano, niewidomy od urodzenia gitarzysta i wokalista. W 1968 roku utworem grupy The Doors – „Light My Fire” dotarł do trzeciego miejsca amerykańskiej listy bestsellerów. Naprawdę nazywa się Jose Monserrate Feliciano Jr.

1957 Urodził się Paweł Huelle, pisarz, krytyk literacki, autor sztuk teatralnych. Napisał między innymi powieść “Weiser Dawidek”, scenariusz filmowy “O takich dwóch co nic nie ukradli”.

1960 Na Olimpiadzie w Rzymie Ireneusz Paliński zdobył pierwszy złoty medal dla Polski w podnoszeniu ciężarów.

Pamiętny dla naszej ekipy, piątek 10 września. Już wcześniej wiadomo było, że w walce o olimpijski medal w wadze półciężkiej nie stanie najgroźniejszy rywal Polaka, as ekipy radzieckiej Rudolf Plukfelder, który w roku przedolimpijskim w Warszawie, odebrał Palińskiemu złoty medal mistrzostw świata. Ale ujawnił się inny kandydat do miejsca na najwyższym podium.

Był nim Amerykanin James George, który już w wyciskaniu potwierdził swoje wielkie aspiracje uzyskując 132,5 kg. Polacy(bo obok Palińskiego startuje nasz drugi reprezentant Jan Bochenek) mają wynik o 2,5 kg słabszy. W drugim boju atleta z Ciechanowa atakuje Amerykanina, wznosi się na wyżyny swoich możliwości uzyskując w rwaniu (w trzecim podejściu) 132,5 kg. Nowy rekord Polski i nowy rekord olimpijski! Bochenek ma “tylko” 120 kg i traci szansę na walkę o złoto, a George trzyma się dzielnie. Uzyskuje też taki sam wynik jak Paliński zachowując nadal przewagę 2,5 kg, którą zdobył w pierwszym boju. A zatem walka decydująca o tytule mistrza olimpijskiego odbędzie się w podrzucie, który jest jednak… specjalnością Polaka.

Rozpoczyna się przemyślana, taktyczna walka o najwyższy wynik i złoty medal! George po raz pierwszy podchodzi do 165 kg i próbę ma nieudaną. Zalicza ten sam ciężar dopiero za drugim razem. Paliński czeka. Bochenek daje sobie radę ze 170 kg i kończy trójbój (420 kg) z brązowym medalem. Paliński dalej nie zdradza swoich zamiarów, a George, kiedy na sztandze znajdowało się 172,5 kg wykonuje trzecie, ostatnie i nieudane podejście. 430 kg w trójboju! Pytanie brzmi teraz: ile podrzuci Polak? Paliński ryzykuje. Podchodzi pierwszy raz do podrzucenia sztangi, kiedy jest na niej 175 kg. Cóż to były za emocje! Czysty bój! I… tak narodził się pierwszy złoty medal polskiego ciężarowca na igrzyskach olimpijskich. Ale walka nie była zakończona. Paliński poprosił na sztangę 180 kg (rekord świata wynosił 178,5 kg). W drugim podejściu się nie udało, ale w trzecim 28-letni Polak podrzucił 180 kg, pobił rekord świata i pokonał Amerykanina aż o 12,5 kg! Następnego dnia minister spraw zagranicznych Adam Rapacki osobiście wręczył mistrzowi olimpijskiemu nagrodę dla najlepszego zawodnika w polskiej ekipie. (Na podstawie: olimpijski.pl)

1960 Brytyjska telewizja pokazała po raz pierwszy na żywo mecz Ligi Angielskiej. Telewidzowie mogli obejrzeć zakończony bezbramkowym remisem mecz Blackpool – Bolton Wanderers.

1961 Papież Jan XXIII zaapelował za pośrednictwem telewizji o zachowanie pokoju na świecie – pierwsze telewizyjne wystąpienie głowy Kościoła katolickiego.

1966 “Revolver,” The Beatles albumem nr 1 przez 6 tygodni w USA.

1967 Film Luisa Bunuela “Piękność dnia” z Catherine Deneuve otrzymał w Wenecji nagrodę “Złotego Lwa”.

1991 Zmarł Jan Józef Lipski, polityk i historyk literatury polskiej. Krytyk literacki, publicysta, znawca twórczości Jana Kasprowicza, wydawca jego pism, badacz literatury okresu modernizmu i literatury współczesnej; współtwórca KOR, prezes odrodzonej PPS, senator RP.

1993 Przywódca OWP Jaser Arafat podpisał dokument o uznaniu Izraela i wyrzeczeniu się przez OWP przemocy. Z kolei premier Izraela Ichcak Rabin parafował dokument uznający OWP, czyli Organizację Wyzwolenia Palestyny.

1996 Singapur rozpoczął kampanię mającą namówić jego obywateli do uśmiechania się do turystów.

1998 Nr 1 amerykańskiej listy przebojów: „I Don’t Want To Miss A Thing” – Aerosmith.

2000 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: „Lady (Hear Me Tonight)” – Modjo; UK Top Album „Sing When You’re Winning”: – Robbie Williams.

2002 Szwajcaria została członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.

2003 Minister spraw zagranicznych Szwecji Anna Lindh została śmiertelnie zraniona nożem w domu towarowym NK w centrum Sztokholmu. Sprawca po kilku godzinach został schwytany przez policję.

Imieniny obchodzą; Łucja, Łukasz, Aldona, Mścibor

Imię Aldona ma litewskie pochodzenie o niejasnym znaczeniu. Kobieta o tym imieniu jest energiczna, przedsiębiorcza i nie znosi dwuznacznych sytuacji. W postępowaniu zasadnicza, choć taktowna, zdolna obdarzyć innych uczuciami. Jest dobrą towarzyszką życia.

Imię Łukasz ma łacińskie pochodzenie, znaczyło “pochodzący z Lukanii”, krainy w południowych Włoszech. Mężczyzna tak nazwany jest systematyczny i metodyczny, trafnie analizuje zjawiska. Przy tym punktualny, pilny i pracowity. Jako mąż – przykładny, jako ojciec – wzorowy.

Imię Mikołaj ma grecki rodowód, znaczy “zwycięstwo ludu”. Mikołaj jest człowiekiem szlachetnym, dociekliwym i sprawiedliwym. Inteligentny, o dużej kulturze osobistej. Lubi muzykę.

Imię Mścibor ma pochodzenie słowiańskie od słów: “mścić” i “walczyć”. Mścibor ma poczucie własnej siły i dlatego oszczędnie z niej korzysta. Twardy, zdecydowany, potrafi być delikatny, czuły i naiwny. Zwykle można na niego liczyć.