Tomasz Dworek
1 MAJA Słońce w znaku Byka
Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy uchwalony w Paryżu na Kongresie założycielskim II-giej Międzynarodówki w 1889 roku.
Dzień Świętego Józefa, ustanowiony przez papieża Piusa XII w 1955 roku.
Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich
Święto Pracy (Pierwszy Maja), w Polsce i niektórych innych krajach dzień wolny od pracy
Finlandia – Vappu Fiński Karnawał Studencki
Kazachstan, Samoa – Dzień Ludu
Wyspy Marshalla – Święto Konstytucji
Celtowie – Beltane
dawniej (pierwotnie) katolickie Wszystkich Świętych
Cytaty na dziś:
– W maju zbiera pszczółka, zbierajże też ziółka na ratunek w potrzebie i dla drugich i dla siebie. Przysłowie
– Kto się do pracy leni, niewart jeść pieczeni. Przysłowie
– Myśl, która nie da się wyrazić w kilku słowach, nie zasługuje na wypowiedzenie. Wincenty Rzymowski
– Prawo Murphy’ego: Żaden eksperyment nigdy nie jest kompletną klapą – zawsze może służyć jako przykład negatywny.
KALENDARIUM POZNAŃSKIE
1097 Podczas uroczystości poświęcenia odbudowanej katedry gnieźnieńskiej Władysław Herman przywrócił do łask syna Zbigniewa i powierzył mu, wraz z młodszym bratem Bolesławem, wspólne dowództwo przeciw Pomorzanom.
1344 Z dokumentu z datą 1 maja 1344 pochodzi pierwszy zachowany wizerunek herbu miasta Poznania. Od dzisiejszego wizerunku różnił się jedynie brakiem korony nad tarczą herbową.
W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego znajduje się zapis: Herb miasta wyobraża bramę z 3 wieżami; nad środkową z nich unosi się orzeł biały z koroną królewską a na dwóch pobocznych stoją św. Piotr i Paweł, patronowie dyecezyi poznańskiej; w bramie pod wieżą środkową na czarnem polu są złożone na krzyż dwa klucze, jeden srebrny, drugi złoty, a nad nimi gwiazda; po bokach obu apostołów znajduje się półksiężyc z gwiazdą.
Wokół pola pieczętnego, czyli w tzw. polu legendy, znajduje się napis SIGILLUM CIVITATIS POZNANIE, czyli „pieczęć miasta Poznania”. Rozpoczyna się on pośrodku górnej krawędzi pieczęci znakiem krzyża. Co ciekawe, po literze „S” pojawia się apostrof, który, zgodnie ze średniowieczną regułą, wskazuje na skrót wyrazu „sigillum”. Mimo to jednak słowo to jest napisane w całości. Ta niekonsekwencja, będąca osobliwością poznańskiego stempla, była jednym z dowodów świadczących o jego autentyczności.
[źródło: https://trakt.poznan.pl/blog_article/172/miasto-w-rzeczy-samej-1-t-ok-piecz-cie-i-miasto-po]
1651 Położono węgielny kamień pod kościół jezuicki św. Stanisława, dzisiejszą bazylikę farną. [Źródło: Przewodnik po Poznaniu Feliksa Antoniewicza, 1882]
1890 Zmarł Stanisław Bronikowski herbu własnego (przydomka Oppeln- nie używał), dziennikarz i publicysta poznański.
W 1872 podjął pracę redaktora w Dzienniku Poznańskim, gdzie pracował do śmierci. W okresie Kulturkampfu został skazany na karę więzienia. W swej pracy dziennikarskiej pisał głównie recenzje teatralne i literackie, zajmował się także publicystyką na tematy społeczne. Rozwijając myśl Karola Libelta “wspólność zatrudnień dla płci obojej byłaby tylko anarchją w świecie społecznym, jakąby była w świecie moralnym wspólność żon i mężów”, wystąpił w roku 1877 z polemicznym pismem “Emancypacja i równouprawnienie kobiet”, gdzie ostro potępiał emancypację kobiet.
1893 W Inowrocławiu urodził się Stanisław Bogusławski, artysta malarz. Tworzył głównie krajobrazy o tematyce poznańskiej. Zmarł w 1963 r. w Poznaniu.
Studia malarskie rozpoczął w roku 1911 w berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych, którą ukończył w 1914 roku. Typowy “sztalugowiec”, interesuje się przecież malarstwem użytkowym, wystawienniczym i konserwacją obrazów. W latach 1929-1930 z właściwą mu pracowitością poświęca się w Warszawskim Towarzystwie Artystycznym studiom nad aktem. Bogusławski daje znać o swej twórczości już w latach 1921-1922 dekoracyjnym malarstwem teatralnym i później na poznańskich targach. Do 1939 roku wystawia w Stowarzyszeniu Artystów i Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu i w “Zachęcie” w Warszawie, wreszcie w Niemczech i w Norwegii.
Po II wojnie powstają obrazy świadczące o wielkim zainteresowaniu przemianami ustrojowymi, tym co nowe. Kompozycje, jak “Cytadela Poznańska” (jeden obraz z tego cyklu zakupiono w Moskwie), Upaństwowienie przemysłu czy Pochód pierwszomajowy to pierwsze większe prace powojennych lat. W 1947 roku zawiązuje się Poznańska Spółdzielnia Pracy Plastyków “Forma”, której współzałożycielem jest Bogusławski. [Źródło: notka pośmiertna w Kronice Miasta Poznania, nr 1/1964]
1919 Usunięcie korony cesarskiej znad orła wieńczącego wieżę ratusza w Poznaniu.
1930 Zmiana nazwy poprzednika Lecha Poznań Lutnia – Liga na Klub Sportowy Kolejowego Przysposobienia Wojskowego Poznań Dworzec, po 3 latach skrócona do KS KPW Poznań, od tej chwili kolej stała się głównym “sponsorem” Lecha na 64 lata.
1941 Na Stadionie Miejskim przy ul. Dolna Wilda w Poznaniu hitlerowcy uruchomili obóz pracy dla Żydów.
Do 1943 r. na Stadionie Miejskim przy ul. Dolna Wilda funkcjonował nazistowski obóz pracy przymusowej. Przetrzymywano w nim osoby pochodzenia żydowskiego, między innymi Żydów deportowanych z terenów III Rzeszy. Szacuje się, że przez obóz przeszło około dwóch tysięcy osób. Dodatkowo obóz posiadał kilkanaście filii w Poznaniu i okolicach. Więźniowie byli zmuszani m. in. do prac drogowych, przewozie ziemi z Łegów Dębińskich na ulicę Dolna Wilda.
Pomimo dozoru i zabezpieczeń, więźniowie podejmowali próby ucieczek – między innymi ustalono, że w maju 1941 r. z obozu uciekł Arno Gluecksman, a miesiąc później – Max Abram. Ci pierwsi dwaj zbiegowie zostali jednak z czasem ujęci i zamordowani.
Na terenie obozu naziści przeprowadzali publiczne, zbiorowe egzekucje. Używano do nich szubienicy o trzech ramionach. Na Stadionie wykonywane były wyroki śmierci na pojmanych uciekinierach z różnych obozów pracy przymusowej w Poznaniu. W celu ograniczenia kolejnych ucieczek, do oglądania egzekucji zmuszano pozostałych w obozie więźniów. Wyrokom śmierci na ogół przyglądała się grupa zaproszonych funkcjonariuszy NSDAP i władz administracyjnych, w tym także kobiet. Wśród publiczności dobrowolnie pojawiały się również studentki z Uniwersytetu Rzeszy w Poznaniu. Według różnych źródeł, na Stadionie powieszono od 112 do 162 osób. Likwidacja obozu nastąpiła w sierpniu 1943 r. Więźniowie zostali wywiezieni do KL Auschwitz.
Po wyzwoleniu przy ul. Królowej Jadwigi odsłonięto pomnik z napisem: “Stadion Miejski był obozem hitlerowskim eksterminacji obywateli polskich pochodzenia żydowskiego z Poznania i okolic”. [na podstawie: http://www.sztetl.org.pl]
1946 W Gnieźnie został otwarty stały Teatr Miejski im. Aleksandra Fredry.
1950 Urodził się Władysław Michał Reichelt, polityk i przedsiębiorca, poseł na Sejm I kadencji. W 1991 został pierwszym prezydentem Unii Wielkopolan.
1954 W Poznaniu urodził się Zygmunt Chajzer, polski prezenter radiowy i telewizyjny, dziennikarz. Był gospodarzem popularnych teleturniejów i programów rozrywkowych: Idź na całość, Grasz czy nie grasz, Gwiezdny Cyrk , TeleGra, Chwila prawdy i Ananasy z mojej klasy (TVN).
1956 W życie wszedł nowy rozkład jazdy MPK
1957 Otwarto ośrodek telewizji polskiej w Poznaniu – przy ul. Głogowskiej.
Pierwszą audycję Telewizja Poznańska nadała 1 maja 1957 roku. Można ją było wtedy oglądać na zaledwie 100 odbiornikach zarejestrowanych w mieście. Stacja nadawała początkowo trzy razy w tygodniu. Wszystkie programy kulturalne, sportowe, informacyjne, publicystyczne i popularno–naukowe powstawały na miejscu. Jednak te przeznaczone na antenę ogólnopolską, z powodu braku łącz, nadawane były przez pierwsze dwa lata z Łodzi. Realizatorzy, wykonawcy i całe zaplecze techniczne dowożono tam autobusami.
W pierwszym roku działalności szczęśliwymi posiadaczami odbiorników były 542 osoby, czyli na jeden aparat przypadało aż 718 mieszkańców Poznania. Dzisiaj takie statystyki nie mieszczą się w głowie, ale wtedy tak właśnie było. Telewizor był nowością i luksusem. Liczna abonentów rosła. Już rok później zarejestrowanych było w mieście 2910 odbiorników, a w 1959 blisko 10 tys.
W 1965 roku na tysiąc mieszkańców statystycznie przypadało 259 telewizorów. Nie każda rodzina go miała. Na Teatr Sensacji, „Kapitana Klossa” czy „Czterech pancernych i psa” szło się do sąsiadów, najczęściej z krzesłem, żeby nie oglądać telewizji na stojąco. Jeżeli sąsiad też nie osiadał odbiornika albo był nieżyczliwy, bo i tak mogło się zdarzyć, pozostawała blokowa świetlica, z której także korzystali najmłodsi.
[Źródła: Rocznik Statystyczny miasta Poznania, 1951-59, Poznań 1960, s. 70, 365, Statystyczna karta historii Poznania, s. 138 za: Magdalena Mrugalska – Banaszak, Poprawiamy stosunki Międzyludzkie, Wilda w czasach PRL, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Fundacja Spot, Poznań 2017]
Pomysł na Poznańską telewizje narodził się podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich w czerwcu 1956 roku. Wszystko za sprawą firmy La Radio Industrie Paris, która przywiozła ze sobą aparaturę telewizyjną umożliwiającą przesyłanie “udźwiękowionych obrazów”. Z prowizorycznego studia Francuzi nadawali wówczas sygnał, który pozwalał na oglądanie telewizji za pomocą kilkunastu odbiorników rozmieszczonych na terenie MTP. Dominowały krótkie francuskojęzyczne reportaże i pokazywany niemal w kółko jedyny zabrany z Paryża film fabularny. Ogromna popularność, jaką cieszyły się owe audycje wśród targowych gości, a także nowoczesny sprzęt będący na wyciągnięcie ręki sprawiły, że poznańskie władze, nie czekając na kreślone w Warszawie i odległe terminy zapowiadające budowę regionalnych ośrodków telewizyjnych, zapragnęły zbudować telewizję właściwie na pniu. Wielkopolskie lobby okazało się na tyle silne, że Warszawa nie tylko pozwoliła na zakup francuskich “eksponatów”, ale dała również zielone światło dla uruchomienia Telewizji Poznańskiej, która była trzecią tego rodzaju instytucją w kraju (po Warszawie i Łodzi).
Pierwszą siedzibę telewizji ulokowano w… głównej sali przedwojennej restauracji Belweder mieszczącej się na parterze neobarokowego Domu Administracyjnego MTP przy ul. Głogowskiej 14, a uroczyste otwarcie nowej stacji nastąpiło 1 maja 1957 roku. [Piotr Grzelczak, Radio z lufcikiem na: https://kultura.poznan.pl/mim/kultura/news/historia,c,8/radio-z-lufcikiem,105074.html, dostęp 1.05.2022]
Maria Wróblewska znana była widzom w całej Polsce w latach siedemdziesiątych, na antenie ogólnopolskiej zapowiadała wszystkie programy przygotowane w Poznaniu,
1974 Oddano do użytku zmodernizowaną trasę tramwajową wzdłuż ulicy Warszawskiej przenosząc pętle aż pod cmentarz Miłostowski.
Dotychczasowa pętla przy ulicy Łomżyńskiej została zlikwidowana. Obecnie w jej miejscu znajdują się niewielkie zabudowania handlowe. 4 grudnia 1959 otwarto nową pętlę tramwajową przy ul. Łomżyńskiej. Skierowano na nią „ósemkę” z Ogrodów, przedłużając jej trasę z Zawad.
W roku 1959 oddano do użytku trasę tramwajową biegnąca od ulicy Krzywoustego w kierunku północnym (nie istniała wówczas jeszcze ulica Jana Pawła II). W kierunku północnym tory prowadziły na Zawady. W kierunku wschodnim zaś, nieco później, otwarto trasę do pętli Osiedle Warszawskie (wzdłuż wtedy jeszcze brukowanej ulicy Warszawskiej). W jednej trzeciej kosztów budowy trasy partycypowały Zakłady Metalurgiczne Pomet, a jej otwarcie nastapiło z okazji Dnia Odlewnika (trasa miała służyć głównie pracownikom tego zakładu). [Źródło: Jerzy Marchwicki i Edmund Nadolski, „Sto lat komunikacji miejskiej w Poznaniu (1880 – 1980)”, fot. pętla przy ul. Łomżyńskiej, źródło: ibidem]
Warszawska 1974, fot. S. Wiktor / Cyryl
1985 Uczestnicy pochodu 1-majowego “manifestując swoje przywiązanie do spokojnej i twórczej pracy” szli ulicami Poznania białymi od padającego śniegu. Można to zobaczyć w relacji Dziennika Telewizyjnego z różnych miast
http://www.youtube.com/watch?v=JdAoqrYvlqI
1996 Otwarcie po remoncie Mostu Teatralnego w Poznaniu.
1999 Otwarcie nowoczesnego dworca autobusowego na rondzie Rataje w Poznaniu.
Dworzec autobusowy na Ratajach, fot: Radosław Maciejewski, fotoportal.poznan.pl
2012 Ulicę Wrocławską zamknięto dla ruchu samochodowego i zamieniono na kolejny w mieście deptak.
ZDARZYŁO SIĘ 1 MAJA
1539 W Lizbonie zmarła Izabela Portugalska, hiszpańska królowa, niemiecka cesarzowa.
Szlachcic włoski Franciszek Borgiasz, żonaty ze szlachcianką hiszpańską, sprowadził ciało Izabeli do Grenady. Podobno kiedy zobaczył zmiany, jakie poczyniła śmierć na twarzy pięknej cesarzowej, zdecydował on nigdy więcej już nie służyć śmiertelnikowi. Później Borgia został katolickim świętym. Kazanie na pogrzebie wygłosił inny późniejszy święty Jan z Ávila (ur. 1503).
1572 Zmarł św. Pius V, (Michel Ghislieri), papież w latach 1566-1572, dominikanin.
Zreformował brewiarz, mszał, w 1570 obłożył klątwą Elżbietę, królową Anglii. Papież zmarł w opinii świętości w maju 1572 po chorobie nerek. Papież Klemens X ogłosił go 1 maja 1672 (w 100-lecie śmierci) błogosławionym, a Klemens XI świętym (22 maja 1712). Dniem jego pamięci liturgicznej w Kościele katolickim jest 30 kwietnia (poprzednio 5 maja). Pontyfikat Piusa V to początek białej sutanny wśród papieży. Zaczerpnięty z dominikańskiego habitu kolor sutanny, do dziś pozostał charakterystyczny tylko dla biskupów Rzymu. Pius V jest patronem Kongregacji Nauki Wiary.
1576 Stefan Batory ożenił się w Krakowie z Anną, córką króla Zygmunta Starego i został koronowany na króla Polski.
1707 Zaczął obowiązywać „Act of Union”, ustanawiający unię Anglii i Szkocji pod nazwą Wielka Brytania.
1840 Na pięć dni przed oficjalną datą wydania w sprzedaży pojawiły się pierwsze znaczki pocztowe. Były to czarne znaczki o wartości jednego pensa (stąd nazwa Penny Black) przedstawiające królową Wiktorię.
1851 W Londynie otwarto pierwszą wystawę światową, mającą unaocznić nowe osiągnięcia nauki i kultury.
1886 W USA odbył się powszechny strajk na rzecz wprowadzenia 8 godzinnego czasu pracy. Rocznica tego wydarzenia obchodzona jest jako międzynarodowe święto pracy.
1908 Urodziła się Krystyna Skarbek, polska agentka brytyjskiej tajnej służby SOE.
Talent i brawura Skarbkówny dały się dostrzec już w tej pierwszej fazie jej działalności, np. wówczas, gdy przeprowadzała pięciu czeskich oficerów do Jugosławii. Z powodu awarii samochodu, którym jechali, zostali skontrolowani przez niemiecki patrol. Krystyna nie straciła głowy, i ufając fałszywym dokumentom nie tylko nie zdekonspirowała siebie, ani całej grupy, ale namówiła Niemców do przepchnięcia samochodu, który utknął na drodze, przez granicę. Została zdemobilizowana w kwietniu 1945 w Kairze. Ponieważ nie posiadała obywatelstwa brytyjskiego, została potraktowana bardzo formalnie, otrzymując odprawę w wysokości zaledwie 100 funtów. Osobiste podziękowanie Churchilla, który nazywał ją “swoją ulubioną wywiadowczynią”, nie osłodziły goryczy złego potraktowania.
1929 W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, polski aktor teatralny i filmowy. Słynny kapitan Kloss z serialu Stawka większa niż życie. (Kanał, Pan Samochodzik i Templariusze).
1930 Wprowadzenie miar metrycznych na terenie całej Polski.
1930 Oficjalnie zaakceptowano i ogłoszono nazwę Plutona, obecnie planety karłowatej.
1939 Urodziła się France Rumilly, francuska aktorka. Największą popularność przyniosła jej rola zakonnicy, a następnie matki przełożonej w sześciu filmach z serii o żandarmie.
1940 Urodził się Edward Redliński, pisarz., autor m.in. “Konopielki”.
1948 Rozpoczął się pierwszy międzynarodowy kolarski „Wyścig Pokoju” na trasie Warszawa – Praga – Warszawa. Oto relacja z wyścigu w roku 1952
1957 Urodził się Steve Farris, gitarzysta zespołu Mr. Mister
1958 Oficjalna prezentacja samochodu dostawczego FSC Żuk (model A 03).
1962 Urodził się Owen Paul, brytyjski wokalista i kompozytor. Do roku 1983 r. był członkiem grupy Venigmas, później nagrywał solo. Jego jedyny przebój to “My Favourite Waste Of Time” (1986).
1967 Elvis Presley ożenił się w Las Vegas z Priscillą Beaulie.
1976 ORP Błyskawica przejął obowiązki muzeum od ORP Burza w Gdyni przy Skwerze Kościuszki.
1978 Napisano i wysłano pierwszy internetowy spam.
1982 “Nie rób tyle hałasu”, grupy Maanam nr 1 w drugim notowaniu Listy Przebojów Trójki.
1999 Amerykańska ekspedycja Erica Simonsona odnalazła na stokach Mount Everestu ciało George’a Mallory’ego. Być może uczestnicy tragicznej wyprawy 1926 (w tym Mallory i A. Irvine) jako pierwsi zdobyli najwyższy szczyt Ziemi.
2000 Pierwsze wydania białych tablic rejestracyjnych z flagą Polski na eurobandzie.
2000 Nr 1 brytyjskiej listy przebojów: “Bond 4 Da Reload (Casaulty)” – Oxide & Neutrino; UK Top Album: “Play” – Moby.
2001 Parada Równości, pierwsza parada lesbijek i gejów w Polsce.
2004 Polska stała się członkiem Unii Europejskiej.
2011 W Pakistanie został zastrzelony Osama Bin Laden, człowiek odpowiedzialny za atak na WTC. Zostało to ujawnione przez Prezydenta Obamę w poniedziałek 2 maja rano naszego czasu
Człowiek urodzony 1 maja jest towarzyski, obrotny, na ogół dość sympatyczny, kocha przyrodę. Jest człowiek wspaniałomyślny, wykazujący nieraz usposobienie entuzjastyczne oraz talenty artystyczne. Za swe usposobienie jest ogólnie lubiany. Zwłaszcza w godzinach wieczornych wykazuje duże ożywienie i rozmowność. Potrafi słuchać z zajęciem, koncentrować się na swej pracy i milczeć wtedy, gdy tego wymaga sytuacja życiowa.
Imieniny obchodzą: Filip, Józef, Jeremiasz
Józef, imię hebrajskie, tłumaczy się „niech bóg pomnoży”. Józef jest szanowany i poważany przez przyjaciół, dzięki czemu zawsze może na nich polegać. Posiada wnikliwy i analityczny umysł, który pomaga mu w rozważaniach moralno-religijnych. Interesuje się również metafizyką, a nawet czarami i czarną magią. Jego ulubiony kolor to czerwony, ze zwierząt najbardziej kocha renifery. Najczęściej stosowane zdrobnienia imienia, to: Józio, Józek, Ziutek. Wśród świętych noszących to imię najszerzej znany jest św. Józef, oblubieniec Najświętszej Marii Panny i opiekun Jezusa Chrystusa. Odpowiedniki obcojęzyczne: łac. Iosephus, ang. fr. Joseph, wł. Giuseppe, hiszp. Jose, ros. Osip, niem. Josef.
Dodaj komentarz