KALENDARIUM POZNAŃSKIE – 19 WRZEŚNIA

Słońce w znaku Panny

Chile – Dzień Armii
Święto Niepodległości Saint Kitts i Nevis

Ten, kto urodził się 19 września jest otwarty, prawy – życzliwie odnosi się do innych. Jest przy tym dość ambitny i bystry – a do interesów okazuje dużą intuicje i szczęście mu w nich sprzyja. Jest usposobiony społecznie i altruistycznie – pragnie służyć swemu krajowi i ludzkości.

Jego pracowitość, zręczność w sprawach praktycznych, doskonała orientacja w sytuacjach życiowych i zdolności krytyczne – zwracają nań uwagę otoczenia. Pracuje najlepiej w samotności – w swym gabinecie lub pracowni – chociaż bowiem chętnie krytykuje innych – sam nie lubi gdy mu zwracają uwagę – chyba że są to wskazówki czysto praktyczne.

Cytaty na dziś:

•    Wolimy raczej mówić o sobie źle, niż wcale. Francois de La Rochefoucauld
•    W chwili, w której umiera w nas dziecko, zaczyna się starość. François Mauriac
•    Nawet skromna pomoc jest zawsze lepsza od wielkiego współczucia. Władysław Loranc

KALENDARIUM POZNAŃSKIE

1704 Potyczka między wojskami szwedzkimi i saskimi pod Poznaniem.

1815 Urodził się Bronisław Dąbrowski, ziemianin, właściciel Winnej Góry, działacz niepodległościowy, syn generała Jana Henryka Dąbrowskiego.

1826 Na Śródce urodził się Antoni Pfitzner, poznański cukiernik i restaurator.

Terminował u znanego w połowie XIX w Szwajcara Rudolpha Vasalliego przy Starym Rynku 6 (tam, gdzie dziś mieście się BWA i księgarnia), od którego odkupił lokal w 1859 r. Nowa cukiernia Pfitznera, podobnie jak ta przy ul. Wrocławskiej, cieszyła się ogromnym powodzeniem wśród mieszkańców Poznania wszystkich narodowości. W przepełnionej zwykle kawiarni goście “rozmaitej wiary i mowy” delektowali się smakiem wybornych ciast, lodów lub płynnej czekolady w wytwornie urządzonych wnętrzach.

Na smaczną kawę i lekturę gazet przychodzili tu często przedstawiciele miejscowych elit, lekarze, księża, prawnicy i nauczyciele gimnazjalni, których pan Antoni uprzejmie witał i obsługiwał. Rywalizując o klientów z innymi cukiernikami, ciągle rozszerzał asortyment swych wyrobów. Polecał po przystępnych cenach m.in. rozmaite torty, sękacze, ciasta deserowe, cukry “swojej i francuskiej fabrykacyi”, co dzień świeże karmelki, “najlepsze czekolady swojej roboty” oraz różne soki i konfitury.
Na podstawie: Witold Molik, Cukiernia i hurtownia win Antoniego Pfitznera w 2 poło XIX w., KMP 2/2000

Stary Rynek w roku 1871, po prawej stronie budynek cukierni Antoniego Pfitznera, fot: poznan.wikia.com

1843 Przejazdem bawił w Poznaniu car Mikołaj I.

Była to druga wizyta cara Mikołaja w naszym mieście. Podczas pierwszej car usłyszał przy Starym Rynku: “Tu bić nie wolno, tu nie Rosja!”. Mało tego, wykrzykujący to bezczelni poznaniacy nie zdjęli nakryć głowy przed przejeżdżającymi carskimi powozami! Mieszkańcy wzięli w ten sposób w obronę woźnicę, okładanego niemiłosiernie przez jednego z przybocznych Mikołaja I – za to, że skręcając z ul. Wronieckiej w Kramarską zawadził o narożnik kamienicy Mielżyńskich.

Incydent ten i tak był niczym w porównaniu z aferą, jaka rozpętała się przy okazji powrotu cara z Berlina.

Gdy 19 września 1843 roku rosyjski władca przejeżdżał przez miasto, “dla okazania swej niełaski Poznaniowi, nie chciał tu wysiąść i tylko zażądał przeprzęgu”, który odbył się na ul. Zielonej. Gdy powozy carskiej kancelarii zaczęły wyjazd z miasta, koło jednego z nich przy moście na Chwaliszewie wpadło w głęboki rynsztok. Pojazdem mocno zatrzęsło i nagle… padł strzał! Strzelba kozaka, siedzącego z tyłu powozu carskiego, przypadkowo wystrzeliła w powietrze. Nikomu nic się nie stało, ale… to nie szkodzi. Rozgniewanemu na Poznań carowi wystarczyło to do wysunięcia oskarżenia, że ktoś chciał go zabić: “(…) Przy ulicy (…) stały osoby podejrzane. Z ich strony padł strzał na powóz, a kula przeszyła na wylot puklat i jednemu urzędnikowi płaszcz w powozie przedziurawiła” – twierdził.

Po dalekiej od rzeczywistości relacji Mikołaja doszło do groteskowego śledztwa, które zamiast w Poznaniu miało być prowadzone w… Warszawie. Za wskazanie zamachowca ustalono nawet nagrodę – tysiąc dukatów. Ostatecznie doszło do przesłuchania w Poznaniu introligatora Korzeniowskiego i starego kucharza Korzeniewskiego. Jak na złość, żaden od ćwierć wieku nie był na Chwaliszewie i nie miał broni w ręku. Nie wykryto więc sprawcy zamachu, którego nie było. Ot, kolejna przykrość dla cara Mikołaja I.

[Źródło: Bartosz Nosal, Władcy w Poznaniu, Gazeta Wyborcza, 27.01.2015]

1893 Urodził się ks. prof. Józef Nowacki, historyk kościoła, archiwista. Autor monumentalnych dziejów archidiecezji poznańskiej”. (zm. 1964).

1901 Urodził się Marian Zimmermann, prawnik. Profesor Uniwersytetu Poznańskiego, specjalista prawa administracyjnego.

24 kwietnia 1939 r. powołany został na stanowisko profesora nadzwyczajnego prawa administracyjnego w Uniwersytecie Poznańskim. Nie zdołał jednak w pełni przenieść się do Poznania. Wrzesień 1939 r. zastał go we Lwowie, gdzie pracował na tamtejszym Uniwersytecie. Po wkroczeniu do Lwowa Niemców brał udział w tajnym nauczaniu na kierowanym przez prof. Kazimierza Przybyłowskiego Wydziale Prawa Tajnego Uniwersytetu Jana Kazimierza. W maju 1945 r. objął katedrę nadzwyczajną prawa administracyjnego na Uniwersytecie Poznańskim. W grudniu 1948 r. uzyskał pozwolenie Ministerstwa Oświaty na zajęcie uboczne w charakterze doradcy Izby Przemysłowo-Handlowej w Poznaniu. Zmarł 19 stycznia 1969 roku.

1926 Otwarto przedłużoną linię tramwajową”8” do Ogrodu Botanicznego w Poznaniu.

1935 Urodził się Adam Kochanowski, poznański dziennikarz i działacz kulturalny.

Przez cały czas swej działalności dziennikarskiej i publicystycznej specjalizował się w tematyce kulturalnej (literatura piękna, szczególnie poezja i publicystyka kulturalna, przede wszystkim sztuki plastyczne). Uprawiał reportaż w klasycznej formie dźwiękowej oraz rzadziej pisanej. W telewizji współtworzył program „Witraże” (regionalny) i „Krajobrazy kultury” (ogólnopolski). Od grudnia 1980 r. do marca 1990 r., przez 10 lat co sobotę ukazywał się jego autorski tygodnik „Spotkania z kulturą”. Najbardziej jednak zapamiętany został cykl jego autorskich programów: „Zwierzęta wokół nas – Podaj łapę”. Ukazywał się od 7 lutego 1984 r. przez 15 lat na antenie ogólnopolskiej (TVP I, TVP II i Polonia) i po przerwie od 2005 r.

Kolekcjonerstwo to jego wielka pasja. Stworzył małe, a jednak znaczące archiwum radiowe, na które złożyły się wypowiedzi i głosy sławnych literatów: K. Iłłakowiczówny, M. Jastruna, J. Przybosia, Mirona Białoszewskiego, który nagrał dla niego swój poemat „Wyprawy krzyżowe”. Nagrał też debiutujących w latach 60-tych poetów, którzy później współtworzyli polski krajobraz literacki. Utrwalił na taśmie wiele głosów znanych artystów plastyków. W latach 70-tych był pomysłodawcą i autorem sloganów znanych poznańskich neonów, które realizował głównie z grafikiem Z. Kają. [Źródło notki i zdjęcia: Towarzystwo Hipolita Cegielskiego]

Adam Kochanowski (po lewej) podczas rozmowy z redaktorem Magazynu Polskiego Owczarka Nizinnego, fot: http://www.pon-furman.pl

Pracownicy Poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia z wizytą w Pałacu Kultury (dzisiaj CK Zamek), Opis:  stoją: pierwszy z lewej Jan Szajek, dyrektor Pałacu Kultury, obok niego Andrzej Napierała, trzeci od prawej Józef Ratajczak, siedzą: Maria Napierałowa, obok niej Adam Kochanowski, niżej Piotr Frydryszek, pierwsza od prawej Kazimiera Korcz, obok niej Grażyna Wrońska, Data obiektu:  12.05.1972, źródło: Cyryl – Cyfrowe Repozytorium Lokalne

1947 W Poznaniu urodził się Urszula Sipińska, wokalistka. Znana z piosenek “Mam cudownych rodziców” i “Chcę wyjechać na wieś”.

Ukończyła klasę fortepianu w Wielkopolskim Studium Muzycznym oraz Wydział Architektury Wnętrz PWSSP w Poznaniu. W czasie studiów współpracowała ze studenckim teatrzykiem “Nurt”. Koncertowała na całym świecie, zdobywała liczne nagrody na festiwalach.

W 1982 roku, podczas pobytu w Niemczech, piosenkarka uległa wypadkowi samochodowemu, który niemal zakończył się kalectwem. Wskutek tego, postanowiła wziąć dłuższą przerwę w karierze. W 1988 roku powróciła nagraniem “Mam cudownych rodziców”, które stało się jej największym przebojem. Z tą piosenką wystąpiła na festiwalu w Opolu. Wydała album Nie zapomniałam…, na którym znalazł się jeszcze przebój “Gdzie ten świat 60-tych lat”. Na przełomie lat 80. i 90. pożegnała się z estradą, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami o zakończeniu kariery po skończeniu 40. roku życia.  W 1992 roku wydała jedynie bożonarodzeniową płytę Białe święta.

Artystka powróciła do swojego wyuczonego zawodu architekta wnętrz i prowadzi własne studio architektoniczne w Poznaniu. Zaprojektowała m.in. wnętrze Collegium Polonicum w Słubicach, Centrum Prasowego Międzynarodowych Targów Poznańskich, a także licznych banków, supermarketów i hoteli.

Napisała także dwie książki: Hodowcy lalek (2005), w której opowiada historię kariery piosenkarki w czasach PRL-u oraz Gdybym była aniołem. Historie prawdziwe, dziwne, śmieszne (2010).

1953 Otwarcie Teatru Satyryków w Poznaniu.

1965 Odsłonięto Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu.

Stoi u zbiegu ulic Wierzbięcice i Królowej Jadwigi, na skraju Parku Izabeli i Jarogniewa Drwęskich. Wykonany został według projektu Alfreda Wiśniewskiego z Gdańska.

Pomnik to 17-metrowy monument pokryty szarym granitem. Obelisk ozdobiono na wysokości 6 metrów płaskorzeźbami przypominającymi historię Najdłuższej Wojny Nowoczesnej Europy: na froncie orzeł, a po bokach strajk dzieci wrzesińskich, wóz Drzymały, postać Marcina Kasprzaka wśród robotników i śmierć pierwszego powstańca Franciszka Ratajczaka. Obok obelisku stoi rzeźba przedstawiająca dwóch powstańców – oficera z szablą i szeregowca strzelca z karabinem. W 1988 r. przebudowano otoczenie pomnika (według projektu Jerzego Nowakowskiego) – powstał plac apelowy o powierzchni 1800 m².

Pierwsze pomysły upamiętnienia czynu Powstańców Wielkopolskich odpowiednim pomnikiem, pojawiły się już w 1921, ale nie doczekały się żadnej realizacji. Sprawa uzyskała bieg dopiero po II wojnie światowej, za sprawą pochodzącego z Górnego Śląska Jana Szydlaka – pierwszego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu. Szydlak, wzorując się na powstałym w latach 1949-1952 Pomniku Powstańców Śląskich na Górze Świętej Anny, postanowił w podobny sposób upamiętnić także Powstańców Wielkopolskich.

W 1961 powstał Społeczny Komitet Budowy Pomnika kierowany przez Franciszka Nowaka, przewodniczącego komisji kontroli partyjnej Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu. Na ogłoszony konkurs wpłynęły prace m.in. od takich rzeźbiarzy, jak: Bazyli Wojtowicz, Ryszard Skupin, Stanisław Kulon, czy Marian Konieczny. Defiladę w dniu odsłonięcia odbierał m.in. Marian Spychalski.

[Źródła: Krzysztof Rzepa, Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania, nr 2/2001, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2001, ss.152-165, wikipedia, zdjęcie: Kronika Miasta Poznania / Cyryl]

1978 Rozpoczęła się dostawa partii trzynastu wagonów tramwajowych 105N dla Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, z przeznaczeniem dla linii nr 14, 21 i 22.  [Kalendarium Kroniki Miasta Poznania, nr 2/1979]

2000 Rada Miasta podjęła uchwałę dotyczącą  zmiany nazwy poznańskiego parku Zwycięstwa u zbiegu ul. Grunwaldzkiej i al. Reymonta na park im. Gustawa Manitiusa. Miejsce to było kiedyś cmentarzem parafii ewangelickiej, której zasłużonym proboszczem był G. Manitius.

2000 W poznańskim Muzeum Narodowym, stwierdzono kradzież obrazu Plaża w Pourville Moneta. Złodziej wcześniej w miejsce oryginały podłożył kopię. Obraz powrócił do Poznania w 2010 roku.

2009 Odsłonięto pomnik Hipolita Cegielskiego. Rzeźba, przedstawiająca XIX-wiecznego przedsiębiorcę przy maszynie parowej, stanęła na placu Wiosny Ludów. Pomnik Hipolita Cegielskiego ma 5,5 metra wysokości.

Operacja osadzenia statuy nie była trudna. Nadzorował ją autor pomnika, profesor Krzysztof Jakubik: Wszystko zostało wyliczone, przypasowane i sprawdzone. Pomnik jest z brązu, a cokół jest z granitu. Wisi na nim wstęga z napisem “Labor omnia vincit”. (ustawiczna praca wszystko zwycięża).

ZDARZYŁO SIĘ 19 WRZEŚNIA

1551 W Fontainebleau urodził się Henryk Walezy, król Polski i Francji jako Henryk III. Wsławił się ucieczką z Polski, gdy otworzyły się możliwości objęcia tronu w Paryżu. Został zamordowany w 1598 roku.

1620 Bitwa pod Cecorą. Przegrana bitwa na skutek paniki wybuchłej w obozie polskim. Żółkiewski zarządził marsz do granic Rzeczypospolitej.

Bitwa pod Cecora 1620 Witold Piwnicki Foto: Muzeum Narodowe w Krakowie / cc

1783 W powietrze został wypuszczony balon braci Montgolfier z pasażerami: kurą, owcą i kaczką.

1863 W Warszawie doszło do nieudanej próby zamachu na namiestnika Królestwa Polskiego – generała Berga. Z czwartego piętra kamienicy zrzucono na jego powóz kilka bomb, ale generał wyszedł z tego bez szwanku.

1888 W Belgii odbył się pierwszy w historii, najprawdopodobniej najstaranniej ukrywany, konkurs piękności. Zwyciężyła 18-letnia Kreolka z Gwadelupy Bertha Soucaret.

1893 Nowa Zelandia jako pierwszy kraj na świecie przyznała kobietom czynne prawo wyborcze, czyli prawo do głosowania.

1911 W Kornwalii urodził się angielski pisarz William Golding. Golding zajmował się w życiu wieloma rzeczami; był aktorem, dyrektorem teatru, pisarzem, podczas II Wojny Światowej służył w marynarce, a po jej zakończeniu został nauczycielem. Jego najbardziej znana powieść to Władca much (The Lord Of The Flies). Golding został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla w 1983 roku. Zmarł 19 czerwca 1993 roku.

1922 Urodził się Emil Zatopek – legendarny czeski długodystansowiec. Jeden z najsłynniejszych lekkoatletów, nazywany Czeską Lokomotywą, czterokrotny mistrz olimpijski.

1931 Urodziła się Marta Meszaros – węgierska reżyserka, była żona aktora Jana Nowickiego. Autorka m. in. cyklu filmowego: “Dziennik dla moich dzieci”, “Dziennik dla moich ukochanych”, “Dziennik dla mojego taty i dla mojej mamy”.

1934 Premiera filmu Juliusza Gardana ” Czy Lucyna to dziewczyna”. Scenariusz: Konrad Tom, Juliusz Gardan, Mieczysław Krawicz. Muzyka: Henryk Wars. Obsada: Jadwiga Smosarska, Eugeniusz Bodo, Mieczysława Ćwiklińska, Zygmunt Chmielewski, Władysław Grabowski.

1947 Urodził się Janusz Zaorski – reżyser. Twórca takich filmów jak: “Awanas”, “Dziecinne pytania”, “Matka Królów”, “Piłkarski poker”, spektakli teatralnych: “Szwejk”, “Wcześniak”, “Ziemia tragiczna”.

1948 Urodził się Jeremy Irons – brytyjski aktor teatralny i filmowy. Znany m.in. z filmów: “Misja”, Kochanica Francuza”, “Miłość Swanna”, “Lolita”. Zdobywca Oscara.

1948 Urodził się Jacek Saryusz-Wolski, polski polityk, europoseł.

1949 Urodziła się słynna brytyjska modelka Leslie Hornby, znana powszechnie jako Twiggy. Stała się symbolem przeraźliwie chudej, krótko obciętej dziewczyny o małym biuście i chłopięcej urodzie, które zdominowały wybiegi dla modelek.

1951 Urodził się Mieczysław Bieniek, polski generał, dowódca wojsk w Iraku.

1953 W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu wyprodukowano pierwszy polski silnik do samochodu “M-20 Warszawa”.

1953 Urodziła się Grażyna Szapołowska, polska aktorka.

1957 USA przeprowadziły na poligonie w Nevadzie pierwszą podziemną próbę jądrową.

1958 Urodził się Jose Torres, polski multiinstrumentalista perkusyjny pochodzenia kubańskiego.

1960 “The Twist” Chubby Checker’a nr 1 w USA.

1968 W Koszalinie urodził się Robert Kozyra, dziennikarz, dyrektor Radia ZET.

1970 Numer 1 amerykańskiej listy przebojów: “Ain’t No Mountain High Enough” – Diana Ross. Był to jej pierwszy solowy „number one”.

1973 W Sztokholmie koronowano króla Karola XVI Gustawa.

1977 W Stanach Zjednoczonych pod zarzutem uprawiania seksu z 13-latką aresztowano urodzonego w Polsce reżysera Romana Polańskiego.

1977 Zmarł Julius Henry “Graucho” Marx – amerykański komik filmowy i kabaretowy. Wraz ze swoimi czterema braćmi nakręcił 13 filmów, które nosiły takie tytuły: “Bracia Marx w operze”, “Bracia Marx na wojnie”… na morzu” itp. Ostatni z braci Graucho występował zawsze jako cynik, Chico grał tępawego krętacza, a Harpo i Zeppo – klownów.

1982 Informatyk Scott Fahlman z Uniwersytetu w Pittsburgu pierwszy raz pisząc maila użył średnika, myślnika i nawiasu chcąc podkreślić dowcip. W ten sposób powstał emotikon 😉

1988 Sejm przyjął dymisję rządu premiera Zbigniewa Messnera. Po dwóch tygodniach nowym premierem został Mieczysław Franciszek Rakowski.

1993 Odbyły się wybory do Sejmu i Senatu. Frekwencja wynosiła 52, 1 %. Najwięcej mandatów do sejmu uzyskali: SLD – 171, PSL – 132 i Unia Demokratyczna – 74. Sukces Lewicy i rozbicie polityczne prawicy. Premierem został Waldemar Pawlak.

1999 Numer 1 brytyjskiej listy przebojów: “Blue (Da Ba Dee)” – Eiffel 65.

2005 Wejście sieci Orange na polski rynek telefonii komórkowej. Zastąpiła sieć IDEA.

Imieniny obchodzą: Teodor, January, Konstancja

Teodor, imię greckie oznacza “dar Boga”.

January, odnoszący się do Janusa, rzymskiego boga wszelkiego początku, boga drzwi i bram, przez jego świątynię na Forum Romanum przechodziło się przed wyruszeniem na wojnę, w czasie pokoju bramy świątyni były zamknięte, na cześć janusa nazwano wzgórze Janiculum oraz pierwszy miesiąc roku Januarius (wcześniej zaczynano rok od marca – Martinus), dlatego January może też oznaczać tego, kto się urodził w styczniu., imię łacińskie.
January jest z pozoru oschły i nieprzystępny, ale po dłuższej znajomości okazuje się przyjacielski i życzliwy. Jest nieśmiały, potrzebuje dużo czasu, by się do kogoś przekonać. To dobry ojciec, wierny mąż i lojalny przyjaciel.

Konstancja to kobieta energiczna, obdarzona dużym poczuciem humoru. Jest rzetelna, systematyczna i odpowiedzialna, zawsze dotrzymuje danego słowa.