II Kongres Polskiego Przekładoznawstwa „Wierni, Piękni, Niewidzialni” w Poznaniu

W miniony weekend Poznań stał się miejscem, gdzie literatura, tłumaczenie i odpowiedzialność zawodowa spotkały się w niecodzienny sposób. II Kongres Polskiego Przekładoznawstwa, organizowany przez Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury oraz Centrum Kultury ZAMEK, zgromadził pasjonatów sztuki przekładu, naukowców oraz praktyków, którzy z pełnym zaangażowaniem dyskutowali na temat współczesnych wyzwań stojących przed zawodowymi tłumaczami. Hasło przewodnie kongresu – „Czynnik ludzki w tłumaczeniu literatury” – stanowiło doskonały punkt wyjścia do rozmowy o etyce, odpowiedzialności zawodowej oraz dobrych praktykach w tej dziedzinie.

Dyskusja panelowa „Quis custodiet ipsos custodes, czyli odpowiedzialność zawodowa tłumacza”, która miała miejsce w Sali Wielkiej CK ZAMEK, przyciągnęła wielu zainteresowanych. W gronie ekspertów znaleźli się dr Aleksandra Kalata-Zawłocka, Maciej Studencki oraz Adrian Tomczyk. Panel prowadził Sebastian Musielak, który jako doświadczony tłumacz z pewnością wprowadził uczestników w tematykę spotkania.

Celem panelu było podjęcie krytycznej refleksji na temat etyki w tłumaczeniu i ram odpowiedzialności zawodowej tłumaczy. Uczestnicy rozmawiali o tym, jak rozumieć odpowiedzialność tłumaczy dziś, w szybko zmieniającej się rzeczywistości społeczno-kulturowej. Podkreślali potrzebę ustalenia standardów etycznych, które mogłyby ochraniać zarówno teksty, jak i ich odbiorców przed niepożądanymi skutkami niewłaściwego tłumaczenia.

Dr Kalata-Zawłocka, znana ze swoich badań nad translatoryką migową i długoletniej pracy w Stowarzyszeniu Tłumaczy Polskiego Języka Migowego, zaznaczyła znaczenie dostosowywania standardów do potrzeb współczesnych tłumaczy. Jej doświadczenie pokazuje, że przekład to nie tylko techniczny proces, ale również akt odpowiedzialności wobec kultury i społeczności.

Maciej Studencki, z kolei, zwrócił uwagę na różnorodność zadań, jakie przypadają współczesnym tłumaczom. W czasach globalizacji granice między gatunkami literackimi zacierają się, co nakłada na tłumaczy obowiązek nie tylko przeniesienia słów z jednego języka na drugi, ale również oddania ich kontekstu kulturowego i emocjonalnego.

Adrian Tomczyk skupił się na aspektach organizacyjnych pracy wydawniczej oraz roli tłumaczy w procesie publikacji książek. Jego przemyślenia dotyczące egzotyzacji i domestyfikacji przekładów zwróciły uwagę uczestników na wyzwania związane z adaptacją tekstów do lokalnych rynków.

Kalendarium wydarzeń

II Kongres Polskiego Przekładoznawstwa trwał od 10 do 12 października 2023 roku i był szeroko transmitowany w mediach społecznościowych przez CK ZAMEK i ZAMEK CZYTANIE. Dzięki temu każdy zainteresowany mógł wziąć udział w ważnej dyskusji dotyczącej przyszłości i etyki zawodu tłumacza. Spotkanie zgromadziło nie tylko ekspertów z Polski, ale również przedstawicieli z innych krajów, co wzbogaciło perspektwy omawianych tematów.

Wnioski

Kongres pokazał, że mimo iż praca tłumacza często ujawnia się jako niewidoczna w świecie literackim, jej wpływ na odbiorców oraz kulturę jest niezatarte. Debata nad odpowiedzialnością zawodową w tej dziedzinie musi być kontynuowana i rozwijana, by dostosować się do szybko zmieniającego się świata.

Wizja przyszłości przekładoznawstwa jest jasna: chodzi o zaangażowanie, odpowiedzialność i ciągłe poszukiwanie właściwych ścieżek etycznych w pracy. Jak pokazał II Kongres Polskiego Przekładoznawstwa, jest to temat na czasie i koniecznym do podjęcia pięknej debaty o wartości języka i literackiego dziedzictwa.